سیما ایمانی؛ مسعود خوش‌سلیقه
چکیده
دوبله رایج‌ترین شیوۀ ترجمة دیداری‌شنیداری در ایران است. باوجوداینکه دوبله دارای دو کانال دیداری و شنیداری است، پژوهش‌های محدودی بر روی کانال شنیداری دوبله صورت گرفته است؛ حال‌آنکه بررسی عوامل فرازبانی دوبله (نظیر تُن صدا، کیفیّت صدا) می‌توانند از موضوعات درخور توجّه در کانال شنیداری دوبله باشند؛ زیرا که چنین مسائلی بر روی کیفیّت ...
بیشتر
دوبله رایج‌ترین شیوۀ ترجمة دیداری‌شنیداری در ایران است. باوجوداینکه دوبله دارای دو کانال دیداری و شنیداری است، پژوهش‌های محدودی بر روی کانال شنیداری دوبله صورت گرفته است؛ حال‌آنکه بررسی عوامل فرازبانی دوبله (نظیر تُن صدا، کیفیّت صدا) می‌توانند از موضوعات درخور توجّه در کانال شنیداری دوبله باشند؛ زیرا که چنین مسائلی بر روی کیفیّت دوبله، انتقال صحیح معنا و برقراری ارتباط با مخاطب تأثیرگذارند. ازاین‌رو، پژوهشِ ترکیبیِ حاضر بر آن است تا با بررسی دوبلۀ رسمی فارسی سریال شرلوک و نسخۀ زبان اصلی آن، کیفیّت صدای بازیگر را از دیدگاه مخاطبان با دوبلور مقایسه نماید و میزان تأثیر تغییر کیفیّت صدا بر شخصیّت‌پردازی را تعیین کند. در این راستا، از دسته‌بندی ویژگی‌های کیفیّت صدای ون لوون (۱۹۹۹) جهت تعیین و مقایسۀ ویژگی‌های کیفیّت صدای بازیگر و دوبلور استفاده شد. نظرات ۳۲ شرکت‌کننده به دو صورت کیفی و کمّی جمع‌آوری و تحلیل شد. نتایج به‌دست‌‌آمده نشان داد که از مجموع هفت جُفت کیفیّت صدا، صدای دوبلور با بازیگر در چهار جُفت تنش، بازدمی، لرزش و خیشومی‌شدگی مشابهت داشته و در سه جُفت خش، بلندی و تُن صدا تفاوت معناداری داشته است؛ بنابراین از دیدگاه مخاطبان، بلندتر بودن صدای دوبلور نسبت به بازیگر سبب شده است شخصیّت دوبله، پرخاشگرتر به نظر برسد. همچنین، کاهش خش صدا و زیر بودن صدای دوبلور نسبت به بازیگر، موجب شده از میزان جذابیّت شخصیّت برای مخاطبان کاسته شود. یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که صدا برای مخاطبان دوبله اهمّیّت بسیاری دارد و توجّه به انتخاب صدا و شبیه‌سازی صدای اصلی در دوبله، باعث ارتقای کیفیّت تجربة سینمایی مخاطبان می‌گردد.
حمیده نعمتی لفمجانی
چکیده
نمونه فیلم‌های متعددی وجود دارد که به دلایل متعددی کارگردان یا نویسنده تصمیم به استفاده از شخصیت‌هایی می‌گیرد که تک‌زبانه نباشند و به زبان دیگری غیر از زبان اصلی فیلم صحبت کنند یا با فیلمبرداری در کشوری دیگر مکالماتی به زبان آن کشور انجام می‌شود. در این صورت کار تیم ترجمه و دوبله سخت‌تر خواهد بود که باید با توجه به محدودیت‌ها و ...
بیشتر
نمونه فیلم‌های متعددی وجود دارد که به دلایل متعددی کارگردان یا نویسنده تصمیم به استفاده از شخصیت‌هایی می‌گیرد که تک‌زبانه نباشند و به زبان دیگری غیر از زبان اصلی فیلم صحبت کنند یا با فیلمبرداری در کشوری دیگر مکالماتی به زبان آن کشور انجام می‌شود. در این صورت کار تیم ترجمه و دوبله سخت‌تر خواهد بود که باید با توجه به محدودیت‌ها و شرایط خاص تصمیم درستی اتخاذ کنند. تحقیق حاضر با بررسی 6 فیلم چند زبانه بر آن است که به بررسی نحوۀ ترجمۀ فیلم‌های چند زبانه در دوبله بپردازد. نمونه‌های زبان سوم موجود در 713 دقیقه از این 6 فیلم براساس مدل تحلیلی زابالبیاسکو و کوریوس (2014) گردآوری شد. در گام بعدی ترجمۀ این موارد از نسخۀ دوبله استخراج و براساس مدل کوریوس و زابالبیاسکو (2019) دسته‌بندی شد. داده‌ها حاکی از آن بود که در دوبلۀ این فیلم‌ها، در اکثر موارد زبان سوم با راه‌کارهایی چون پخش صدای شخصیتی که به زبان سوم در فیلم اصلی صحبت می‌کند یا ترجمۀ واجی که دوبلر آن را بیان می‌کند، حفظ شد. این تحقیق جهت آگاهی دانشجویان ترجمه برای آشنایی با راهکارهای پیش رو برای ترجمۀ فیلم‌های چند زبانه می‌توان راه گشا باشد. مقایسۀ نسخۀ اصلی و دوبله و تحقیقات در این زمینه باعث آگاهی صنعت دوبله و در نتیجه تولید محصولاتی با کیفیت بهتر البته از منظر زبان‌شناسی می‌شود. در ضمن تحقیقات بیشتری نیاز است تا به جمع‌بندی جامع‌تری از انواع روش‌های موجود برای دوبله یا زیرنویس فیلم‌های چند زبانه رسید.
سلیمه سلامتی؛ پرینا قمی اسکوئی
چکیده
ادبیات ترجمه‌شده، به‌ویژه فیلم‌های دوبله‌شده اغلب تحت تأثیر ایدئولوژی حاکم بر جامعة مقصد دستخوش دخل و تصرف قرار گرفته است. پژوهش حاضر با استفاده از روشی توصیفی‌کمی در صدد است به بررسی جنبه‌های ایدئولوژیک این دستکاری‌ها در فیلم‌های دوبله‌شده و پخش‌شده از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در سه دولت متفاوت بعد از انقلاب اسلامی ...
بیشتر
ادبیات ترجمه‌شده، به‌ویژه فیلم‌های دوبله‌شده اغلب تحت تأثیر ایدئولوژی حاکم بر جامعة مقصد دستخوش دخل و تصرف قرار گرفته است. پژوهش حاضر با استفاده از روشی توصیفی‌کمی در صدد است به بررسی جنبه‌های ایدئولوژیک این دستکاری‌ها در فیلم‌های دوبله‌شده و پخش‌شده از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در سه دولت متفاوت بعد از انقلاب اسلامی بپردازد. در این تحقیق با استفاده از مدل دستکاری دوکات (2007)، دستکاری‌های برون‌متنی و درون‌متنی در نُه فیلم تاریخی‌ماجراجویی دوبله‌شده از انگلیسی به فارسی در بازه‌های زمانی ۷۶-84، 84-92 و 92-97 بررسی شد. همچنین تلاش شد دلایل این دستکاری‌ها از دیدگاه سیاست‌های دولت‌های حاکم و ارزش‌های غالب بر آن مشخص شود. از آنجایی که متن دیداری‌شنیداری دارای عناصر غیرکلامی مانند تصویر، صدا و موسیقی است که آن را از متن نوشتاری متمایز می‌سازد، در این تحقیق مدل دستکاری دوکات (2007) با توجه به ویژگی‌های خاص متون دیداری‌شنیداری سازگار شده است. بدین‌منظور، هر تکنیک دستکاری ترجمه به دو زیرشاخة کلام‌محور و غیرکلام‌محور تقسیم شده است. پس از تحلیل جامع فیلم‌ها، پنج تکنیک دستکاری شامل اضافه، حذف، جایگزینی، تضعیف و تقویت شناسایی شد که در فرایند دوبله به‌کار گرفته شده است. نتایج نشان می‌دهند که اغلب دستکاری‌ها در دولت اصولگرایان به‌ویژه در بازة زمانی 84-92 اتفاق افتاده است. تکنیک غالب در دولت اصولگرایان جایگزینی و حذف و در دولت اصلاح‌طلبان تضعیف بوده است. دیگر اینکه دستکاری‌های غیرکلام‌محور سهم بیشتری در دستکاری فیلم‌های دوبله‌شده داشته‌اند.
حسین ملانظر؛ ارغوان عمرانی‌پور
چکیده
فرایند دوبله موجب انتقال و پیدایش نمودهای التقاط در محصولِ فرهنگ مقصد می‌شود. چنین نمودهایی ممکن است در سطح‌های مختلف دیداری‌کلامی، دیداری‌غیرکلامی، شنیداری‌کلامی و شنیداری‌غیرکلامی شناسایی شوند. مقالة حاضر به بررسی نمودهای غیرکلامی التقاط در فیلم‌های بلند دوبله‌شده به فارسی می‌پردازد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در سطح‌های ...
بیشتر
فرایند دوبله موجب انتقال و پیدایش نمودهای التقاط در محصولِ فرهنگ مقصد می‌شود. چنین نمودهایی ممکن است در سطح‌های مختلف دیداری‌کلامی، دیداری‌غیرکلامی، شنیداری‌کلامی و شنیداری‌غیرکلامی شناسایی شوند. مقالة حاضر به بررسی نمودهای غیرکلامی التقاط در فیلم‌های بلند دوبله‌شده به فارسی می‌پردازد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در سطح‌های دیداری و شنیداریِ فیلم‌های دوبله‌شده، نمودهای التقاط گوناگونی از نوع غیرکلامی وجود دارد. هر دو سطح دیداری‌غیرکلامی و شنیداری‌غیرکلامی در (باز)تولید و انتقال نمودهای التقاط در دوبله نقش مهمی دارند. سطح دیداری‌غیرکلامی بیشترین نمودهای التقاط را در میان لایههای غیرکلامی نشان داده است. در این سطح، هویت خارجی بیشتر از طریق نوع پوشش و زیورآلات نشان داده شده است. نمودهای مشاهده شدة التقاط در مقولههای اشیا و زبان بدن هم از رخداد فراوانی برخوردار بودند. در سطح شنیداری‌غیرکلامی، نمودهای التقاط از طریق صداها، موسیقی، و آواز شناسایی شدند که در بین آن‌ها موسیقی دارای بیشترین رخداد است.
الناز پاکار؛ مسعود خوش سلیقه؛ زهرا خزاعی راوری
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی و طبقه‌بندی ممیزی‌های فیلم در رسانة ملی، نسخة دوبله‌شدة سه‌گانة پدرخوانده را بررسی کرده و ممیزی‌های آن را استخراج و دسته‌بندی نموده است. این سه‌گانه که از آثار برجستة سینمایی جهان است، موضوعات فرهنگی و ایدئولوژیک بسیاری نظیر عشق، خشونت، جنایت و مذهب را در بردارد که در دوبلة فارسی از طریق اعمال ممیزی با ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف بررسی و طبقه‌بندی ممیزی‌های فیلم در رسانة ملی، نسخة دوبله‌شدة سه‌گانة پدرخوانده را بررسی کرده و ممیزی‌های آن را استخراج و دسته‌بندی نموده است. این سه‌گانه که از آثار برجستة سینمایی جهان است، موضوعات فرهنگی و ایدئولوژیک بسیاری نظیر عشق، خشونت، جنایت و مذهب را در بردارد که در دوبلة فارسی از طریق اعمال ممیزی با هنجارهای ایدئولوژیک و فرهنگی کشور همسو شدهاند. پارادایم تحقیق، بهرهگیری از رویکرد کیفی بوده است و نمونهگیری به روش هدفمند صورت گرفت و دادهکاوی به روش تحلیل محتوای استقرایی انجام شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد ممیزیها در سه سطح تصویر، کلام و صدا اعمال شدهاند و مسائل مذهبی، فرهنگی و سیاسی را شامل میشوند. در این فیلم، اغلب صحنههایی که نمادها و آیینهای دین مسیحیت، روابط خارج از ازدواج، روابط جنسی، خشونت، نوشیدنیهای الکلی و نمادهای آمریکا را به تصویر میکشند، حذف شدهاند و اغلب گفتگوهایی که به همین دست موضوعات اشاره دارد نیز جایگزین یا حذف شده است. سپس یافتهها از طریق مصاحبه با پنج تن از گویندگان و مدیران دوبلاژ سهسویهسازی شد. در پایان، یافته‌های پژوهش با توجه به پژوهش‌های قبلی مرتبط بحث شدهاند.
فرزانه خدابنده
چکیده
ترجمة طنز کلامی در محیط دیداری‌شنیداری چالشی جدی برای مترجمان است. هدف از این پژوهش، بررسی ماهیت چالش‌هایی است که ترجمة طنز را تحت تأثیر خود قرار می‌دهند. بدین‌منظور، عبارت‌های طنزآمیز چهارده قسمت از انیمیشن سریالی طنز بچه رئیس توسط پنج مترجم حرفه‌ای شناسایی شده و سپس ترجمة آن‌ها در دو کانال تلویزیونی نهال و جم جونیور مقایسه ...
بیشتر
ترجمة طنز کلامی در محیط دیداری‌شنیداری چالشی جدی برای مترجمان است. هدف از این پژوهش، بررسی ماهیت چالش‌هایی است که ترجمة طنز را تحت تأثیر خود قرار می‌دهند. بدین‌منظور، عبارت‌های طنزآمیز چهارده قسمت از انیمیشن سریالی طنز بچه رئیس توسط پنج مترجم حرفه‌ای شناسایی شده و سپس ترجمة آن‌ها در دو کانال تلویزیونی نهال و جم جونیور مقایسه شدند. هدف از این مقایسه، شناسایی استراتژیهای بهکاررفته در ترجمة عبارات طنزآمیز بود. نتایج حاکی از آن است که بین هر پنج مترجم در زمینه شناسایی جوکها، معماها، طنزهای زبانی، ادات سبکی، دستانداختن، تحقیر و تمسخر و نیز خودکوچکشماری توافق وجود داشته است. مرحلة دوم تحقیق نشان داد که «ترجمة تحتاللفظی» پربسامدترین استراتژی در دوبلة کانال جم جونیور و «جایگزینی» و «حذف» استراتژیهای غالب کانال نهال بودند. همچنین نتایج نشان داد که کانال نهال، دیالوگها را بهگونهای ترجمه کرده که به فرهنگ کودکان ایرانی نزدیک باشد. بهعبارت دیگر، ترجمه در این کانال مقصدمدار بوده است. این در حالی است که ترجمة کانال جم جونیور چیزی بین بومیسازی و بیگانهسازی است.
مسعود خوش‌سلیقه
چکیده
این پیشگفتار به شماره ویژه مقالات منتخب همایش ملی ترجمه و رسانه می پردازد.
بیشتر
این پیشگفتار به شماره ویژه مقالات منتخب همایش ملی ترجمه و رسانه می پردازد.
مهرنوش فخارزاده؛ عاطفه هاشم‌پور
چکیده
رشد سریع فناوری بازار محصولات دیداری‌شنیداری و ترجمة آن‌ها را متحول ساخته است. این امر، با فراهم‌آوردن شرایط تعاملی میان مصرف‌کنندگان، تولیدکنندگان، مترجمان و صداپیشگان، باعث توجهِ بیشتر پژوهشگران به مصرف‌کنندگان و تجارب آن‌ها شده است. از این رو، پژوهش حاضر در نظر دارد، با رویکرد وب‌نگاری، مضامین نهفته در دیدگاه مصرف‌کنندگانِ ...
بیشتر
رشد سریع فناوری بازار محصولات دیداری‌شنیداری و ترجمة آن‌ها را متحول ساخته است. این امر، با فراهم‌آوردن شرایط تعاملی میان مصرف‌کنندگان، تولیدکنندگان، مترجمان و صداپیشگان، باعث توجهِ بیشتر پژوهشگران به مصرف‌کنندگان و تجارب آن‌ها شده است. از این رو، پژوهش حاضر در نظر دارد، با رویکرد وب‌نگاری، مضامین نهفته در دیدگاه مصرف‌کنندگانِ پویانمایی‌های دوبله‌شده در ایران را تحلیل نماید. بدین‌منظور دوازده پویانمایی انتخاب و دیدگاه‌های مصرف‌کنندگان در ارتباط با آن‌ها، از چند میدان پژوهش، گردآوری، پالایش و تحلیل شدند. برای تأیید مضامین و افزایش اطمینانپذیریِ پژوهش، با هفت شرکت‌کننده مصاحبههای نیمهساختارمندی انجام شد. سه مضمون کلی انتظارات، انگیزهها و رفتار مصرف‌کنندگان از هفت مضمون اولیه بدست آمدند. مضامین فرعی عبارت بودند از: رؤیتپذیری صداپیشه، مسرتطلبی، برندگزینی، بهروزبودگی، دستنخوردگی، خودتعیینگری و مقیدسازی فرهنگی.
میلاد مهدیزادخانی؛ مسعود خوش سلیقه
چکیده
در پیشینة ترجمة دیداری‌شنیداری، از ایران به‌عنوان کشوری دوبله‌محور یاد می‌شود. در حالی که در همین شیوه، مترجمان و دوبلورها با نشانه‌نظام‌های معنایی سروکار دارند که به‌صورت عنوان، زیرنویس و نوشتۀ روی تصویر ظاهر می‌شود و در مجموع، در مطالعات فیلم «نشانه‌نظام گرافیکی» نامیده می‌شود. با توجه به رشد روز افزون مطالعات دیداری‌شنیداری ...
بیشتر
در پیشینة ترجمة دیداری‌شنیداری، از ایران به‌عنوان کشوری دوبله‌محور یاد می‌شود. در حالی که در همین شیوه، مترجمان و دوبلورها با نشانه‌نظام‌های معنایی سروکار دارند که به‌صورت عنوان، زیرنویس و نوشتۀ روی تصویر ظاهر می‌شود و در مجموع، در مطالعات فیلم «نشانه‌نظام گرافیکی» نامیده می‌شود. با توجه به رشد روز افزون مطالعات دیداری‌شنیداری و نقش مهم نشانه‌نظام گرافیکی در درک بهتر فیلم، مطالعات نسبتاً کمی در این حوزه انجام شده است. از این‌رو، نویسندگان این مقاله به بررسی و مقایسۀ دو روش ترجمۀ صدای برون‌کادری و جایگذاری در برگرداندن نشانه‌نظام گرافیکی در دو نسخۀ دوبلة رسمی فارسی از فصل اول شرلوک پرداخته‌اند. نتایج نشان می‌دهد از مجموع 28 صحنة مربوط به نشانه‌نظام گرافیکی متحرک، شبکۀ تلویزیونی بی‌بی‌سی تمام آن‌ها را با روش جایگذاری برگردانده، در حالی که صدا و سیمای ایران 5 صحنه را با روش ترجمۀ صدای برون‌کادری بدون ترجمه باقی گذاشته است. با بررسی کیفی محدودیت‌ها و برتری‌های دو روش نسبت به یکدیگر، نویسندگان عمده‌ترین دلیل ترجمه‌نشدن نشانه‌نظام گرافیکی در ترجمۀ صدای برون‌کادری را «تعامل نشانه‌نظام‌ها» یافتند. در پایان نیز، برای انجام پژوهش‌های آتی در این حوزه پیشنهادهایی ارائه شده است.
