مطالعات ترجمه
فاطمه پرهام؛ پرویز رسولی؛ علی ارجمندی نهند؛ فاطمه جوادی
چکیده
پژوهش حاضر تلاشی است برای تحلیل علمسنجی پژوهشهای «تاریخ ترجمه در ایران» که در بازه زمانی 1350 تا 1399 منتشر شدهاند. در این راستا، با استفاده از پایگاههای اطلاعاتی، 1212 آثار مرتبط با این موضوع شناسایی و در 9 دسته طبقهبندی شدند: آثار منتشرشده در ایران (تکنگاری، فصل کتاب، مقاله نشریات علمی، مقاله نشریات عمومی، مقاله روزنامه ...
بیشتر
پژوهش حاضر تلاشی است برای تحلیل علمسنجی پژوهشهای «تاریخ ترجمه در ایران» که در بازه زمانی 1350 تا 1399 منتشر شدهاند. در این راستا، با استفاده از پایگاههای اطلاعاتی، 1212 آثار مرتبط با این موضوع شناسایی و در 9 دسته طبقهبندی شدند: آثار منتشرشده در ایران (تکنگاری، فصل کتاب، مقاله نشریات علمی، مقاله نشریات عمومی، مقاله روزنامه و پارسای دانشگاهی) و آثار منتشرشده در خارج (تکنگاری، فصل کتاب و مقاله نشریات علمی). سپس، اطلاعات کتابشناختی این آثار گردآوری و وارد نرمافزار وُسویوور شد. در فرایند تحلیل به پنج مؤلفه پرداخته شد: زبان، سال نشر، محل نشر، نشریات علمی فعال و مراکز علمی-دانشگاهی فعال. طبق نتایج تحلیل، اغلب پژوهشهای «تاریخ ترجمه در ایران» به زبان فارسی و انگلیسی منتشر شدهاند و روند انتشار آنها در بازه پنجاه ساله نسبتا صعودی بوده است. اکثر این آثار در شهرها، نشریات و مراکز علمی-دانشگاهی منتشر شدهاند که ارتباط مستقیم با رشته مطالعات ترجمه دارند.
مطالعات ترجمه
آنت آبکه؛ سمیه فیلی؛ لیلا شوبیری؛ مرتضی لک
چکیده
چکیدهاین مقاله با تکیه بر چارچوب معرفتشناختی فوکو، چالشهای ترجمهی قطعهنویسی در اندیشههای پاسکال را تحلیل میکند و نشان میدهد که ترجمهی متون فلسفی کلاسیک صرفاً فرایندی زبانی نیست، بلکه مستلزم بازسازی اپیستمههای حاکم بر متن مبدأ است. با روش کیفی تفسیری، سه قطعه از اندیشهها (شمارههای ۲۱۸، ۱۷۳ و ۱۵۱) از حیث واژگان، خوانشپذیری ...
بیشتر
چکیدهاین مقاله با تکیه بر چارچوب معرفتشناختی فوکو، چالشهای ترجمهی قطعهنویسی در اندیشههای پاسکال را تحلیل میکند و نشان میدهد که ترجمهی متون فلسفی کلاسیک صرفاً فرایندی زبانی نیست، بلکه مستلزم بازسازی اپیستمههای حاکم بر متن مبدأ است. با روش کیفی تفسیری، سه قطعه از اندیشهها (شمارههای ۲۱۸، ۱۷۳ و ۱۵۱) از حیث واژگان، خوانشپذیری و انتقال مفاهیم بررسی شدهاند. یافتهها حاکی از آن است که تقابل علم و الهیات، نقد خرافه و نظام تربیت تحسینمحور، موانعی نظری در ترجمه ایجاد میکنند. برای رفع این موانع، راهکارهایی چون شرح مفهومی، بازآفرینی لحن طعنهآمیز و بازتنظیم بافت تاریخی پیشنهاد میشود. این مطالعه، مترجم را کنشگری معرفتشناختی میداند که باید با درک گسستهای اپیستمیک، به ترجمهای آگاهانه و مسئولانه دست یابد.
مطالعات ترجمه
ایمان داوودی؛ محمدامین ناصح؛ محمدرضا رضائیان دلوئی
چکیده
مترجم در ترجمه آثار ادبیات کودک، اقتباسها و خلاقیتهای مختلفی انجام میدهد تا دریابد چه چیزی در آن اثر برای کودک مناسب است و چگونه آن را به مقتضای سن و شرایط اجتماعی فرهنگی جامعه بیان کند تا درک آن برای کودک آسان گردد. پژوهش حاضر بر آن است که دو داستان منتخب (گربههای اشرافی و گربههای زیر شیروانی و نیز سیندرلا؛ دختر یتیم) از شرکت ...
بیشتر
مترجم در ترجمه آثار ادبیات کودک، اقتباسها و خلاقیتهای مختلفی انجام میدهد تا دریابد چه چیزی در آن اثر برای کودک مناسب است و چگونه آن را به مقتضای سن و شرایط اجتماعی فرهنگی جامعه بیان کند تا درک آن برای کودک آسان گردد. پژوهش حاضر بر آن است که دو داستان منتخب (گربههای اشرافی و گربههای زیر شیروانی و نیز سیندرلا؛ دختر یتیم) از شرکت «سوپراسکوپ (48 داستان)» را با توجه به روشهایی که در «بازآفرینی» این داستانها بر اساس محتوای آنها، گفتوگوهای شخصیتها، اشعار و موسیقیهای مندرج، به کار رفته است، بررسی کند. همچنین «اقتباسهای فرهنگیای» که در بخشهای اضافهشده به متن کتابقصهها و طراحی تصاویر در داستانها وجود دارد نیز همسو با اهداف پژوهش بررسی شدهاند. در بخش تحلیل دادهها نمونههای چندی از مصادیق «ترجمۀ خلاقانه» و «اقتباس فرهنگی» که مجموعاً منجر به بازآفرینی آثار مزبور یا در مواردی بومیسازی آنها برای کودکان شدهاند، آورده شده است.
مطالعات ترجمه
مجتبی خلیفه؛ علی نجف زاده؛ سعید عامری
چکیده
ترجمهپژوهان تاکنون کمتر به نشریات ادواری توجه نشان دادهاند. پژوهش حاضر با هدف بررسی جایگاه ترجمه، زبانهای مورد استفاده در ترجمه، محتوای متون ترجمهشده، خاستگاه مترجمان و واکنشهای اجتماعی به ترجمه در سه نشریهی «دانش»، «الکمال» و «دبستان» چاپ مشهد انجام شده است. نتایج نشان داد ترجمه در این سه نشریه، با توجه ...
بیشتر
ترجمهپژوهان تاکنون کمتر به نشریات ادواری توجه نشان دادهاند. پژوهش حاضر با هدف بررسی جایگاه ترجمه، زبانهای مورد استفاده در ترجمه، محتوای متون ترجمهشده، خاستگاه مترجمان و واکنشهای اجتماعی به ترجمه در سه نشریهی «دانش»، «الکمال» و «دبستان» چاپ مشهد انجام شده است. نتایج نشان داد ترجمه در این سه نشریه، با توجه به اهداف آنها، از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و بخش قابلتوجهی از مطالب آنها را متون ترجمهشده از زبانهای فرانسه، عربی و انگلیسی تشکیل میداده است. محتوای این ترجمهها شامل موضوعات متنوع اجتماعی، فرهنگی و علمی، مانند زندگینامهها، رمانها و مباحث علمی و دینی، بوده است. مترجمان این نشریات اغلب روزنامهنگاران، تجار و کارکنان ادارات بودند که بهصورت غیرحرفهای به ترجمهی مطالب از نشریات و کتابهای خارجی میپرداختند. همچنین، ترجمهی آثاری که با ارزشهای فرهنگ اسلامی و ایرانی ناسازگار بودند، واکنش منفی علما را به دنبال داشت.
مطالعات ترجمه
محبوبه خلیلی
چکیده
This study investigated the impact of integrating self-regulated learning strategies into AI-based translation training. Twenty-one undergraduate translation students were divided into control and experimental groups. While both groups used ChatGPT for doing translation tasks, only the experimental group received instruction based on SRL principles. Targeted weekly feedback also played a critical role in guiding students’ learning processes. Translation performance was assessed through pre and posttests using Waddington’s model, and SRL development was measured using the MSLQ and weekly ...
بیشتر
This study investigated the impact of integrating self-regulated learning strategies into AI-based translation training. Twenty-one undergraduate translation students were divided into control and experimental groups. While both groups used ChatGPT for doing translation tasks, only the experimental group received instruction based on SRL principles. Targeted weekly feedback also played a critical role in guiding students’ learning processes. Translation performance was assessed through pre and posttests using Waddington’s model, and SRL development was measured using the MSLQ and weekly reflective journals. The results showed significant improvement in the experimental group's translation quality and self-regulatory behaviors. Thematic analysis of journals indicated a shift from dependence on AI to empowered decision-making. These findings suggest that SRL-based instruction, when paired with structured feedback, enhances not only students’ interaction with AI tools but also their autonomy, critical thinking and engagement. The study highlights the value of pedagogically grounded use of AI in translator education.
مطالعات ترجمه
مسعود خوش سلیقه؛ آزاده اریس؛ زهرا حیدری
چکیده
Translation quality is crucial for effective communication, and in subtitling its importance is heightened by the medium’s unique constraints. Within this context, amateur subtitling has emerged as a growing form of intercultural communication and an area of increasing academic interest. This study investigates amateur subtitling of foreign drama feature films localized to Persian-language audiences in Iran based on the FAR model proposed by Pedersen (2017a). The present research focuses on assessing the quality of amateur subtitles with the aim of uncovering the error patterns of audiovisual ...
بیشتر
Translation quality is crucial for effective communication, and in subtitling its importance is heightened by the medium’s unique constraints. Within this context, amateur subtitling has emerged as a growing form of intercultural communication and an area of increasing academic interest. This study investigates amateur subtitling of foreign drama feature films localized to Persian-language audiences in Iran based on the FAR model proposed by Pedersen (2017a). The present research focuses on assessing the quality of amateur subtitles with the aim of uncovering the error patterns of audiovisual translation (AVT) by amateur subtitlers. According to the identified error patterns, semantic errors are the most significant factor from a translational perspective. While amateur subtitlers may manifest deficiencies and errors in semantic aspects, they also demonstrate notable competencies, particularly in their proficiency in subtitle software. Drawing on these results, the article argues for context-sensitive refinements to the FAR model.
مطالعات ترجمه
سمانه فرهادی؛ بهزاد قادری سهی
چکیده
این پژوهش براساس «نظریۀ عمل» بوردیو، موقعیت جمالزاده در میدان ادبی ایران و انگیزههای احتمالی او را در انتخاب ترجمۀ نمایشنامۀ دشمن مردم ایبسن بازنمایی میکند. ابتدا ساختار میدان تئاتر و زیرمیدان ترجمۀ نمایشی در دهۀ سی بررسی میشود. سپس «عادتواره»ی جمالزاده در جایگاه «مترجمی در خودتبعیدی» تحلیل و رویدادهای ...
بیشتر
این پژوهش براساس «نظریۀ عمل» بوردیو، موقعیت جمالزاده در میدان ادبی ایران و انگیزههای احتمالی او را در انتخاب ترجمۀ نمایشنامۀ دشمن مردم ایبسن بازنمایی میکند. ابتدا ساختار میدان تئاتر و زیرمیدان ترجمۀ نمایشی در دهۀ سی بررسی میشود. سپس «عادتواره»ی جمالزاده در جایگاه «مترجمی در خودتبعیدی» تحلیل و رویدادهای دهۀ سیِ منجر به کودتای 28 مرداد 1332 به موازات وقایع نمایشنامه قرائت و مقابله میشوند. همچنین، برای تعیین مواضع جمالزاده و تبیین دلایل ترجمۀ دشمن مردم چند اثر تأثیرگذار بر «خط سیر» او مانند صحرای محشر، با استفاده از مفاهیم «خط سیر» بوردیو و «مترجم ایدهآل» دریدا تحلیل میشود. یافتههای این پژوهش نشان می-دهند چگونه صداهای خاموش در تاریخ در ترجمه(ها) شنیده میشوند. براساس تحلیل جامعهشناسانۀ این ترجمه، نویسندگان معتقدند انتخاب متن ایبسن ابزاری است برای سرزنش آنچه که جمالزاده کوتهبینی و ریاکاری نخبگان سیاسی آن زمان و در نتیجه یکی از دلایل سردرگمی تودۀ مردم میداند.
مطالعات ترجمه
نصرت حجازی؛ مریم داودی
چکیده
هدف از این نوشتار تحلیل آگهی تبلیغاتی سه زبانه شرکت هواپیمایی امارات بر اساس سطوح سهگانه تحلیلی در نظریه ترجمه زیستبومشناختی گنگشن هو (2004/2020) است. پرسش اینجاست که این شرکت چگونه با «متناسبسازی» و «گزینش» (پیرا/بینا)متن آگهیهای تبلیغاتی خود توانسته ضریب تأثیرگذاری و پذیرش برند خود را در زیستبوم مقصد افزایش ...
بیشتر
هدف از این نوشتار تحلیل آگهی تبلیغاتی سه زبانه شرکت هواپیمایی امارات بر اساس سطوح سهگانه تحلیلی در نظریه ترجمه زیستبومشناختی گنگشن هو (2004/2020) است. پرسش اینجاست که این شرکت چگونه با «متناسبسازی» و «گزینش» (پیرا/بینا)متن آگهیهای تبلیغاتی خود توانسته ضریب تأثیرگذاری و پذیرش برند خود را در زیستبوم مقصد افزایش دهد؟ بهنظر میرسد هماهنگی بین تکتک عناصر (پیرا/بینا)متنی محتوا و صورت آگهی و نیز متناسبسازی و گزینش مناسب دو زیستبوم زبانی، فرهنگی، ارتباطی توانسته اثرگذاری بهینهای را نزد مخاطب هدف خود داشته باشد. نتایج این تحقیق توصیفی و کیفی حاکی از آن است که عناصر بینامتنی و بینانشانهای (رنگ، صدا، طرحواره، لوگو...)در تبلیغات شرکت هواپیمایی امارات پررنگتر از ابعاد زبانشناختی است. همچنین «بُعد فرهنگی» با گزینش عناصر متکثر، رمزگان و نمادهای جهانشمول (مثل ضرباهنگ، رقص و حرکات بدنی-ورزشی) توانسته به سطح بالاتری از زبان پیرامتنی دست یافته و ضریب تأثیر قابلتوجهی را در طیف وسیعی از مخاطبان ایجاد کند.
مطالعات ترجمه
الهام صفی کیکله؛ علی خزاعی فرید
چکیده
تاریخ ترجمه ادبیات داستانی آمریکا به زبان فارسی از موضوعاتی است که کمتر مورد توجه محققان حوزه مطالعات ترجمه قرار گرفته است. در همین راستا، پژوهش حاضر قصد دارد با شناسایی مجلات و ناشران تأثیرگذار در معرفی و ترجمه ادبیات داستانی آمریکا از ابتدا تا اواخر دهه 40، بخشی از خلاء موجود در این زمینه را پر کند. به همین منظور، ابتدا فهرست داستانهای ...
بیشتر
تاریخ ترجمه ادبیات داستانی آمریکا به زبان فارسی از موضوعاتی است که کمتر مورد توجه محققان حوزه مطالعات ترجمه قرار گرفته است. در همین راستا، پژوهش حاضر قصد دارد با شناسایی مجلات و ناشران تأثیرگذار در معرفی و ترجمه ادبیات داستانی آمریکا از ابتدا تا اواخر دهه 40، بخشی از خلاء موجود در این زمینه را پر کند. به همین منظور، ابتدا فهرست داستانهای کوتاه و رمانهای ترجمهشده در دوره موردنظر از کتابشناسیها و منابع مربوطه استخراج شده و سپس با رؤیت اصل آثار و بر اساس اطلاعات مندرج در آنها، کتابشناسی رمانها و داستانهای کوتاه آمریکایی ترجمهشده به فارسی از آغاز تا پایان سال 1349 گردآوری شد. در مرحله بعد، با توجه به اطلاعات مرتبط با ناشران آثار فهرست شده در این کتابشناسی، ناشرانی که در معرفی ادبیات داستانی آمریکا به خوانندگان ایرانی و همچنین، در رونق گرفتن ترجمهی این آثار در دهههای سی و چهل شمسی نقش مهمی ایفا کردند شناسایی شدند. نتایج تحقیق نشان داد که ترجمه داستانهای آمریکایی از اوایل قرن 14 بهصورت پراکنده و از طریق مؤسساتی مانند خاور و بریانی شبستری شروع شده و از اواخر دهه بیست و اوایل دهه سی شمسی به بعد با تأسیس مؤسساتی مانند ابن سینا، امیرکبیر، کیهان و بهخصوص موسسه فرانکلین رونق گرفت.
مطالعات ترجمه
کاوه بلوری
چکیده
پژوهش حاضر با تکیه بر رویکرد تاریخنگاری هرمانز (2022) به ترجمه و با استفاده از نظریۀ روایت بیکر (2006) و مفهوم قاببندی از طریق تصرف گزینشی بر چهلویک شمارۀ نخست روزنامۀ وقایع اتفاقیه متمرکز میشود تا نقش ترجمه را در مبارزه با گفتمان سلطنت مطلقه و درنتیجه شکلگیری گفتمان ترقی در ایرانِ دورۀ قاجار بررسی کند. برای این منظور، ابتدا ...
بیشتر
پژوهش حاضر با تکیه بر رویکرد تاریخنگاری هرمانز (2022) به ترجمه و با استفاده از نظریۀ روایت بیکر (2006) و مفهوم قاببندی از طریق تصرف گزینشی بر چهلویک شمارۀ نخست روزنامۀ وقایع اتفاقیه متمرکز میشود تا نقش ترجمه را در مبارزه با گفتمان سلطنت مطلقه و درنتیجه شکلگیری گفتمان ترقی در ایرانِ دورۀ قاجار بررسی کند. برای این منظور، ابتدا اخبار ترجمهشدۀ روزنامه بررسی شد تا مشخص شود چه متنهایی برای ترجمه انتخاب شده است. سپس دادههای استخراجشده به تمهایی تبدیل شد و از تمهای بهدستآمده استفاده شد تا معلوم شود این اخبار منتخب چه تفسیری از گفتمان سلطنت مطلقه ارائه میدهند. نتایج نشان داد که بیشترین حجم اخبار ترجمهشده بر تحولات سیاسی/فکری اروپا متمرکز بود و این اخبار آشکارا گفتمان سلطنت مطلقه را زیر سؤال میبرد.
مطالعات ترجمه
مرضیه ملکشاهی؛ قدرت حسنی
چکیده
این مقاله ترجمۀ آرتور جان آربری از تذکرة الأولیاء عطار را از دیدگاه پسااستعماری بررسی میکند. تذکرة الأولیاء که به معرفی عارفان برجستۀ اسلامی میپردازد، تصویری ژرف از غنای سنتهای معنوی ایران را به نمایش میگذارد. ترجمۀ انگلیسی آربری در سال ۱۹۶۰، نگرشهای شرقشناسانهای را بازتاب میدهد که در میان دانشگاهیان غربی اواسط قرن ...
بیشتر
این مقاله ترجمۀ آرتور جان آربری از تذکرة الأولیاء عطار را از دیدگاه پسااستعماری بررسی میکند. تذکرة الأولیاء که به معرفی عارفان برجستۀ اسلامی میپردازد، تصویری ژرف از غنای سنتهای معنوی ایران را به نمایش میگذارد. ترجمۀ انگلیسی آربری در سال ۱۹۶۰، نگرشهای شرقشناسانهای را بازتاب میدهد که در میان دانشگاهیان غربی اواسط قرن بیستم رایج بود. این پژوهش نشان میدهد که چگونه دیدگاه ایدئولوژیک آربری در مقام یک شرقشناس، شیوۀ ترجمۀ او را شکل داده و به برداشتی متفاوت از متن عطار انجامیده است. بررسی راهبردهای ترجمهای آربری، از جمله گلچینکردن، تصاحب گزینشی، افزودن، سادهسازی و تقلیلگرایی، نشان میدهد که پیشداوریهای ایدئولوژیک آربری، او را به بازآفرینی متن عطار در قالب نگرشهای استعماری کشانده است. یافتههای پژوهش آشکار میکند که شیوۀ ترجمۀ آربری نه تنها به خوانشی متفاوت از متن عطار منجر شده، بلکه نگاه شرقشناسانۀ او نابرابری در مناسبات قدرت و بازنمایی فرهنگی را نیز تداوم بخشیده است.
مطالعات ترجمه
الناز علی اعظم؛ مسعود خوش سلیقه؛ عبداله نوروزی؛ آزاده اریس
چکیده
هدف این پژوهش بررسی روش هایی است که مترجم های ایرانی برای ترجمه ناهنجاریهای اجتماعی در آثار ادبی کودک و نوجوان از انگلیسی به فارسی بهکار بردهاند. در این پژوهش از سه ترجمه فارسی رمان ماتیلدا (۱۹۸۸) اثر رولد دال تشکیل شد. تمرکز این پژوهش بر ترجمه ناهنجاریهای اجتماعی در سطح جمله است. در ابتدا براساس پیکره و ناهنجاریهای موجود ...
بیشتر
هدف این پژوهش بررسی روش هایی است که مترجم های ایرانی برای ترجمه ناهنجاریهای اجتماعی در آثار ادبی کودک و نوجوان از انگلیسی به فارسی بهکار بردهاند. در این پژوهش از سه ترجمه فارسی رمان ماتیلدا (۱۹۸۸) اثر رولد دال تشکیل شد. تمرکز این پژوهش بر ترجمه ناهنجاریهای اجتماعی در سطح جمله است. در ابتدا براساس پیکره و ناهنجاریهای موجود در متن، جملات ناهنجار اجتماعی به دو دسته کلامی و رفتاری تقسیم شد. دسته کلامی به بیادبی، تهدید و دروغگویی و دسته رفتاری به کودکآزاری جسمی، کودکآزاری ناشی از غفلت، انتقام و پرخاشگری رفتاری تقسیم شد. در مرحله دوم مدل کارکردگرا و پویای مولینا و هورتادو آلبیر (۲۰۰۲) برای دستهبندیهای ناهنجاریهای اجتماعی بهکار گرفته شد تا از طریق آن متن مبدأ با معادلهایش در ترجمههای فارسی بررسی شود. نتایج نشان داد که رویکرد مترجمها، ترجمة تحتاللفظی است. ترجمهها بومیسازی نشدهاند و تکنیکهای متفاوتی برای آنها به کار رفته است.
مطالعات ترجمه
سمیه دلزندهروی
چکیده
آغاز ترجمه از زبانهای اروپایی در ایران در عصر قاجار مبتنی بر نیاز کشور به علوم جدید بود که ایران از آن عقب مانده بود. این دلیل تابهامروز، یکیاز دلایل عمدۀ ترجمه بهخصوص از زبانهای اروپایی بودهاست. بنابراین بررسی عاملیت ترجمه در ورود علوم مختلف به ایران ضروریمینماید. پژوهش حاضر به بررسی عاملیت ترجمه در زمینهسازی برای ...
بیشتر
آغاز ترجمه از زبانهای اروپایی در ایران در عصر قاجار مبتنی بر نیاز کشور به علوم جدید بود که ایران از آن عقب مانده بود. این دلیل تابهامروز، یکیاز دلایل عمدۀ ترجمه بهخصوص از زبانهای اروپایی بودهاست. بنابراین بررسی عاملیت ترجمه در ورود علوم مختلف به ایران ضروریمینماید. پژوهش حاضر به بررسی عاملیت ترجمه در زمینهسازی برای ورود علم روانشناسی بهصورت آکادمیک در دهۀ ۴۰ به ایران میپردازد. پژوهش حاضر بااتکابه مفهوم عاملیت در ترجمه، به بررسی نهادها (مؤسسۀ انتشارتی صفیعلیشاه و مجلۀ کاویان) و افرادی (برادران مشفق همدانی و علیاکبر کسمایی) میپردازد که در چهار دهۀ نخست ۱۳۰۰ش عامل ورود این علم به ایران بودهاند. بررسی موضوعی و محتوایی دقیق آثار ترجمهشده در انتشارات صفیعلیشاه و نشریۀ کاویان، بهعلاوۀ فعالیتهای برادران مشفق همدانی و علیاکبر کسمایی و همینطور مطالعۀ مقدمههای آنان از نقشی که ترجمه و مترجمان در زمینهسازی برای ورود رشتۀ روانشناسی بهصورت آکادمیک به ایران داشتهاند پردهبرداریمیکند.
مطالعات ترجمه
محبوبه خلیلی؛ بهزاد پورقریب؛ ساجده پورشعبانی
چکیده
در تحقیق حاضر به بررسی تغییرات مفهوم فرهنگیاجتماعی جنسیت با تمرکز بر زنان در انتقال از آثار ادبی مکتوب به سینمای اقتباسی بهعنوان نوعی ترجمۀ بیننشانهای پرداخته شده است. دو فیلم پری (۱۳۷۳) و مهمان مامان (۱۳۸۲) به کارگردانی داریوش مهرجویی به همراه آثار ادبی متناظر آنها بهعنوان پیکرۀ تحقیق انتخاب شدهاند. از مدل پردیکاکی (۲۰۱۷) ...
بیشتر
در تحقیق حاضر به بررسی تغییرات مفهوم فرهنگیاجتماعی جنسیت با تمرکز بر زنان در انتقال از آثار ادبی مکتوب به سینمای اقتباسی بهعنوان نوعی ترجمۀ بیننشانهای پرداخته شده است. دو فیلم پری (۱۳۷۳) و مهمان مامان (۱۳۸۲) به کارگردانی داریوش مهرجویی به همراه آثار ادبی متناظر آنها بهعنوان پیکرۀ تحقیق انتخاب شدهاند. از مدل پردیکاکی (۲۰۱۷) برای بررسی عناصر همیشه حاضر در داستانگویی شامل پیرنگ، تکنیکهای روایت، شخصیتپردازی و زمینه استفاده شد و تحلیل دادهها با استفاده از یک چارچوب نظری تجمیعی صورت گرفت. نتایج نشان داد کارگردان با بهکارگیری تکنیک زنانهزدایی و با تأکید بر ویژگیهای تأثیرگذار زنان در مقابل تفکر قالبی مقاومت کرده و تصویری بهتر و ارتقا یافته از شخصیتهای زن در مقایسه با شخصیتهای زن آثار اصلی ارائه داده است. همچنین پری که اقتباس از اثری غیر بومیست، نسبت به مهمان مامان که اقتباس از اثری بومیست، بهدلیل ملاحظات فرهنگی تغییرات بیشتری داشته است.
مطالعات ترجمه
رؤیا منصفی
چکیده
تعیین مرز شکستهنویسی در زبان فارسی همواره مورد مناقشه بوده است و در ترجمه که مترجم با دو زبان سروکار دارد نمود بیشتری پیدا میکند. مطالعۀ حاضر با رویکردی توصیفی - مقایسهای در تحقیق کیفی از نوع موردپژوهی و با استفاده از نمونهگیری هدفمند و بر مبنای اصول شکستهنویسی طبیبزاده به بررسی 15 ترجمه از رمان «ماجراهای هاکلبریفین» ...
بیشتر
تعیین مرز شکستهنویسی در زبان فارسی همواره مورد مناقشه بوده است و در ترجمه که مترجم با دو زبان سروکار دارد نمود بیشتری پیدا میکند. مطالعۀ حاضر با رویکردی توصیفی - مقایسهای در تحقیق کیفی از نوع موردپژوهی و با استفاده از نمونهگیری هدفمند و بر مبنای اصول شکستهنویسی طبیبزاده به بررسی 15 ترجمه از رمان «ماجراهای هاکلبریفین» میپردازد تا به راهکارهای مترجمان در انتقال افتوخیز کشمکشهای طبقانی میان فرادستان و فرودستان به واسطۀ استفادۀ آنان از زبان پی ببرد. بررسی 15 ترجمۀ مذکور روشن ساخت که هرگاه مترجمان با بهکاربردن واژگان و نحو محاوره، متن را به گفتگو نزدیک کردهاند ترجمه انسجام زبانی بیشتری دارد و هرگاه مترجمان به طور افراطی جهت نشان دادن طبقۀ اجتماعی فرودستِ قهرمانِ داستان، واژگان شکسته به کار بردهاند رسایی و روانی متن را مختل کرده اند که همین امر نهایتاً با معرفی واژگان نامأنوس، میتواند به آسیب جدی به زبان فارسی بینجامد.
مطالعات ترجمه
ابوالفضل حری
چکیده
این مقاله، منتخب ابیاتی از چهار برگردان فارسی چهار غزلوارۀ شکسپیر را از منظر چهار راهکار ترجمهای هولمز بررسی تطبیقی میکند تا نشان دهد کدام راهکارهای ترجمهای وجه غالب دارند و مترجمان کدام راهکارها را اتّخاذ کردهاند. از نظر هولمز، شعر ترجمهشده، نوعی «فرا شعر» و مترجم نیز فرا شاعری است که میکوشد عینیتی کلامی را در ...
بیشتر
این مقاله، منتخب ابیاتی از چهار برگردان فارسی چهار غزلوارۀ شکسپیر را از منظر چهار راهکار ترجمهای هولمز بررسی تطبیقی میکند تا نشان دهد کدام راهکارهای ترجمهای وجه غالب دارند و مترجمان کدام راهکارها را اتّخاذ کردهاند. از نظر هولمز، شعر ترجمهشده، نوعی «فرا شعر» و مترجم نیز فرا شاعری است که میکوشد عینیتی کلامی را در قالبی کموبیش مشابه شعر اصلی، بازآفرینی کند. روش این مقاله، کیفی تحلیلی و مطابق با نقشۀ راه مطالعات ترجمه است. از چهارگونۀ فراشعر یعنی محاکاتی، قیاسی، انداموار و انحرافی، دو راهکار اول، «شکل وابسته» و دو راهکار دوم، «محتوا وابسته»اند. نتایج بررسی نشان میدهند برگردان طبیبزاده «فرا شعری» است که نه به نثر است و نه به نظم؛ برگردان تفضّلی، شکل وابسته؛ برگردان مقدّم، مبتنی بر راهکار انحراف است؛ و ابجدیان نیز راه میانه را اختیار کرده است. در مجموع، طبیبزاده با انتخاب راهکار «قیاسی»، ترجمههایی بهمثابۀ فرا شعر از غزلوارههای شکسپیر در زبان فارسی پدید آورده است.
مطالعات ترجمه
صدیقه شرکت مقدم
چکیده
امروزه میتوان از ترجمهشناسی بهعنوان یک ابزار بهمنظور تجزیهوتحلیل متون ادبی در حوزۀ تصویرشناسی استفاده کرد. در میان متون ادبی، نمایشنامهها در ارائۀ تصویرِ هویّت ملّی هر کشور نقش مهمی دارند. مولیر بهعنوان یکی از نمایشنامهنویسان برجستۀ فرانسوی آثار متعدّدی را خلق کرده و بهطور غیرمستقیم تصاویری از شخصیت و آدابورسوم ...
بیشتر
امروزه میتوان از ترجمهشناسی بهعنوان یک ابزار بهمنظور تجزیهوتحلیل متون ادبی در حوزۀ تصویرشناسی استفاده کرد. در میان متون ادبی، نمایشنامهها در ارائۀ تصویرِ هویّت ملّی هر کشور نقش مهمی دارند. مولیر بهعنوان یکی از نمایشنامهنویسان برجستۀ فرانسوی آثار متعدّدی را خلق کرده و بهطور غیرمستقیم تصاویری از شخصیت و آدابورسوم فرانسویان در سدۀ هفدهم ترسیم کرده است. مترجمان ایرانی نیز برخی از نمایشنامههای وی را به فارسی برگردانده و در اختیار خوانندگان قرار دادهاند. در این پژوهش بررسی دگرگونی تصویر فراشخصی در ترجمۀ نمایشنامۀ گزارش مردمگریز مولیر به فارسی توسّط میرزاحبیب الله اصفهانی، هدف مورد نظر برای این تحقیق است. بدینمنظور در تحلیل دادهها از روش توصیفی‑تحلیلی بهره گرفته خواهد شد و بهطور خاص از دیدگاه دیتسه در حوزۀ تصویرشناسی و آراء اِتکین در حوزۀ ترجمهشناسی استفاده میشود. با تحلیل و مقایسۀ تصاویر متن مبدأ و متن مقصد، تغییرات به وجود آمده بررسی خواهد شد. این پژوهش نشان میدهد که مترجم برخی از تصاویر را خواسته یا ناخواسته تغییر داده است. ترجمه وی در دستههای ترجمه‑تقریب و ترجمه‑بازآفرینی مطابق با نظر اتکین قرار میگیرد.
مطالعات ترجمه
پردیس قاسمی؛ سیما فردوسی؛ نجمه بهرامی نظرآبادی
چکیده
تمایل به اجتناب از اشباع شناختی در ترجمۀ شفاهی علاقه به استفاده از ابزارهای ترجمه به کمک رایانه را افزایش داده است. مطالعۀ حاضر کیفیت ترجمۀ اعداد توسّط مترجم مایکروسافت و مترجمان شفاهی حرفهای همزمان را بررسی میکند. برای این هدف، مجموعهای از سخنرانیهای سیاسی ارائهشده در سازمان ملل جمعآوری شد. آزمون «کای‑مربع پیرسون» ...
بیشتر
تمایل به اجتناب از اشباع شناختی در ترجمۀ شفاهی علاقه به استفاده از ابزارهای ترجمه به کمک رایانه را افزایش داده است. مطالعۀ حاضر کیفیت ترجمۀ اعداد توسّط مترجم مایکروسافت و مترجمان شفاهی حرفهای همزمان را بررسی میکند. برای این هدف، مجموعهای از سخنرانیهای سیاسی ارائهشده در سازمان ملل جمعآوری شد. آزمون «کای‑مربع پیرسون» نشان داد که عملکرد مترجم مایکروسافت و مترجمان حرفهای در زمینۀ ترجمۀ همزمان اعداد یکسان است. درحالیکه خطاهای مایکروسافت از نظر نوع نسبت به خطاهای مترجمان شفاهی محدودتر است. بهعبارتدیگر، خروجی مایکروسافت فقط دو نوع خطا (حذف و سایر) را نشان میدهد. درحالیکه مترجمان شفاهی تنوّع بیشتری از انواع خطاها (حذف، تقریب، واژگانی، آوایی و سایر) را در ترجمۀ اعداد انجام میدهند؛ بنابراین، بهنظر میرسد که در زمینۀ ترجمۀ همزمان اعداد تلفیقی از ترجمۀ مایکروسافت و ترجمۀ انسانی میتواند رویکردی مؤثر باشد. بهعبارتدیگر، مترجم مایکروسافت میتواند بهعنوان یک ابزار کمکی برای ارائۀ ترجمههای سریع و دقیق اعداد استفاده شود، درحالیکه مترجمان همزمان حرفهای میتوانند تمرکز و دقت خود را به سایر عناصر پیام اختصاص دهند.
مطالعات ترجمه
محبوبه نورا؛ سید محمدرضا هاشمی
چکیده
واژهیابی و واژهگزینی از دغدغههای مهم مترجمها و مدرسها و فراگیرهای ترجمه است. دربارۀ سازوکار واژهگزینی در ترجمه بسیار سخن گفته شده است. باوجوداین، به نقش و کارایی فرهنگهای دوزبانه در واژهگزینی کمتر توجّه شده است. هدف از جستار حاضر، پاسخ دادن به این سؤال است که آیا واژهگزینی در ترجمه، اساساً، امری درونمتنی و یا برونمتنی ...
بیشتر
واژهیابی و واژهگزینی از دغدغههای مهم مترجمها و مدرسها و فراگیرهای ترجمه است. دربارۀ سازوکار واژهگزینی در ترجمه بسیار سخن گفته شده است. باوجوداین، به نقش و کارایی فرهنگهای دوزبانه در واژهگزینی کمتر توجّه شده است. هدف از جستار حاضر، پاسخ دادن به این سؤال است که آیا واژهگزینی در ترجمه، اساساً، امری درونمتنی و یا برونمتنی است و اینکه استفاده از معادلهای فرهنگهای دوزبانه برای مترجم کفایت میکند یا خیر؟ در این پژوهش، ترجمۀ دو صفت عام «Good» و «Bad» در رمان تام جونز ،کودک سرراهی، بررسی شد. نتایج نشان داد که واژهگزینی در ترجمه، درونمتنی است و واژهگزینی برونمتنی؛ یعنی واژهگزینی بر اساس فرهنگ دوزبانه، در ترجمه بهویژه ترجمۀ ادبی راهگشا نیست. مترجم، اساساً، بر اساس متن و روابط موجود در آن، ترجمه میکند و واژههای مناسب را انتخاب میکند و این امر، در مورد برخی ویژگیهای زبانی متن، بارزتر است. یکی از این ویژگیهای زبانی متن، روابط همنشینی بین کلمهها است که در تعیین معنای متن و متنیّت آن نقش مهمی دارد.
مطالعات ترجمه
علی نجف زاده؛ سعید عامری
چکیده
اجراهای نمایشی از قبیل مرثیهخوانی، تعزیه یا روحوضی همیشه بخشی از جامعۀ ایران بوده است و پیشینهای طولانی دارد؛ امّا تئاتر بهمثابة پدیدهای فرهنگی و مدرن از اواخر دورۀ قاجار به جامعه ایران معرّفی شد. محتوای نمایش، نحوۀ اجرا یا بازیگری و زبانِ انتقالِ مفاهیم سه عنصر مهم در تئاتر هستند. مطالعات تاریخی و مطالعات ترجمه تاکنون به جنبههای ...
بیشتر
اجراهای نمایشی از قبیل مرثیهخوانی، تعزیه یا روحوضی همیشه بخشی از جامعۀ ایران بوده است و پیشینهای طولانی دارد؛ امّا تئاتر بهمثابة پدیدهای فرهنگی و مدرن از اواخر دورۀ قاجار به جامعه ایران معرّفی شد. محتوای نمایش، نحوۀ اجرا یا بازیگری و زبانِ انتقالِ مفاهیم سه عنصر مهم در تئاتر هستند. مطالعات تاریخی و مطالعات ترجمه تاکنون به جنبههای مختلف ترجمۀ تئاتر پرداختهاند؛ امّا به نقش زبان و ترجمه در تئاتر در مشهد بهویژه از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی توجّهی نشده است. این پژوهش در پی پاسخ به این سؤال است که زبان و ترجمه بهمثابة دو عنصر اصلی تئاتر در مشهد طی حدود 80 سال از اوّلین اجراها در اواخر دورۀ قاجار تا انقلاب اسلامی چه تحوّلاتی را پشت سر گذاشته است و بیشتر تئاترهای مشهد با چه زبانی ارائه شدهاند و ترجمه چه نقش و جایگاهی داشته است؟ ابتدا با روش کتابخانهای، منابع اوّلیه، از جمله تمام روزنامههای مشهد از دورۀ مشروطه تا انقلاب اسلامی، نظیر آفتاب شرق، آزادی، بهار، چمن، خراسان، صدای خراسان، نوای خراسان و غیره، مورد بررسی قرار گرفت و همه مطالب مربوط به تئاتر استخراج شد. سپس از پژوهشها و منابع ثانویه بهره گرفته شد و نتایج مربوط به زبان و ترجمه به شکلی توصیفی‑تحلیلی ارائه گردید. نتایج پژوهش تأکید بر آن دارد که اوّلین تئاترهای مشهد به زبان ترکی اجرا شدند. سپس ترجمۀ ترکی به فارسی جای آن را گرفت. در دورۀ پهلوی اوّل، ترجمۀ آثار روسی در ایران رونق داشت و پس از شهریور 1320، ترجمۀ آثار شاخص ترکی، انگلیسی و فرانسه نیز به این جریان اضافه شد. در اواسط دورۀ پهلوی، شیوۀ تلخیص جای ترجمه را گرفت و سطح ترجمه در تماشاخانههای مشهد تنزل پیدا کرد. در دهۀ 1340، با ظهور گروههای تئاتری جدید در مشهد، زبان فارسی زبان غالب این هنر در مشهد شد.
مطالعات ترجمه
ابراهیم عزتی لارسری؛ حمید قاسمی؛ بهنام عاشقی
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی گزارشِ گزارشگران کشتی بهمنظور ارائۀ مدل اختصاصی ترجمۀ استعارههای مفهومی پرداخته است. روش تحقیق این پژوهش بهصورت کیفی و پیکرهبنیاد است؛ به این منظور تعداد 20 گزارش از مجموعه مسابقههای جامجهانی کشتی در سال 2022 بهصورت تصادفی انتخاب و از طریق تحلیل محتوای مبتنی بر زبانشناختی تحلیل شد. تحلیلها ...
بیشتر
پژوهش حاضر به بررسی گزارشِ گزارشگران کشتی بهمنظور ارائۀ مدل اختصاصی ترجمۀ استعارههای مفهومی پرداخته است. روش تحقیق این پژوهش بهصورت کیفی و پیکرهبنیاد است؛ به این منظور تعداد 20 گزارش از مجموعه مسابقههای جامجهانی کشتی در سال 2022 بهصورت تصادفی انتخاب و از طریق تحلیل محتوای مبتنی بر زبانشناختی تحلیل شد. تحلیلها نشان داد که استعارهها بهصورت میانگین بیش از 8 درصد گزارشها را تشکیل داده است. ازاینرو، پُرکاربردترین جمله استعاری این گزارشها شناسایی و درنهایت مدل ترجمۀ بافتمحور اختصاصی استعارههای مفهومی استفادهشده در گزارشهای کشتی طراحی شد؛ بنابراین با توجّه به اهمّیّت ترجمۀ درست برای یافتن مرتبطترین مفهوم در زبان مقصد و همچنین با توجّه به اینکه پژوهشگران بسیاری مهمترین مشکل ترجمه را ترجمۀ استعارهها میدانند مدل اختصاصیِ ترجمۀ بافت محور برای ترجمۀ استعارههای مفهومیِ به کار برده شده در گزارشهای ورزشی خصوصاً کشتی طراحی و معرفی گردید.
مطالعات ترجمه
شیرین شیخ الاسلامی؛ ثمر احتشامی
چکیده
«توصیف شفاهی» امکان دسترسی آسان به رسانه را برای افراد کم/نابینا مُهیّا میکند. هدف اصلی پژوهش حاضر مطالعه و بررسی حالتهای احساسی چهرۀ شخصیتها در نسخۀ توصیف شفاهی پنج فیلم سینمایی ایرانی است. پژوهشگران ابتدا بر اساس مدل اِکمَن و فِریسِن (2003) نمونههای مربوط به حالتهای احساسی چهرۀ شخصیتها در هر 5 فیلم را مطالعه و تحلیل ...
بیشتر
«توصیف شفاهی» امکان دسترسی آسان به رسانه را برای افراد کم/نابینا مُهیّا میکند. هدف اصلی پژوهش حاضر مطالعه و بررسی حالتهای احساسی چهرۀ شخصیتها در نسخۀ توصیف شفاهی پنج فیلم سینمایی ایرانی است. پژوهشگران ابتدا بر اساس مدل اِکمَن و فِریسِن (2003) نمونههای مربوط به حالتهای احساسی چهرۀ شخصیتها در هر 5 فیلم را مطالعه و تحلیل کردند و سپس از طریق پرسشنامه، نظر مخاطبان را در خصوص توصیف این حالتها بررسی کردند. پس از تحلیل مشخص گردید که بهطور میانگین 60.18% از احساسات شخصیتها توصیف نشده است. احساسات توصیفشده به ترتیب فراوانی غم، تعجب، خشم، شادی و ترس هستند. نتایجِ حاصل از پرسشنامه با یافتههای مرحلۀ اوّل همخوانی دارد و مخاطبان کم/نابینا اعلام کردند که عناصر غیرکلامی کامل ترجمه و توصیف نشدهاند.
