شهریار نیازی؛ انسیه سادات هاشمی
چکیده
ترجمة قرآن به‌عنوان حساس‌ترین متن مقدس، نیاز به ارزیابیِ دقیق دارد. ارزیابیِ نظام‌مند باید بر پایة نظریه‌ها و الگوهای علمی صورت بگیرد. از آنجا که تاکنون الگوی جامعی برای ارزیابی ترجمة قرآن ارائه نشده، لازم است ابتدا کارآمدی الگوهای موجود در مطالعات ترجمه در ارزیابی ترجمة قرآن بررسی شود. نظریه‌پردازانِ ترجمه الگوهای مختلفی برای ...
بیشتر
ترجمة قرآن به‌عنوان حساس‌ترین متن مقدس، نیاز به ارزیابیِ دقیق دارد. ارزیابیِ نظام‌مند باید بر پایة نظریه‌ها و الگوهای علمی صورت بگیرد. از آنجا که تاکنون الگوی جامعی برای ارزیابی ترجمة قرآن ارائه نشده، لازم است ابتدا کارآمدی الگوهای موجود در مطالعات ترجمه در ارزیابی ترجمة قرآن بررسی شود. نظریه‌پردازانِ ترجمه الگوهای مختلفی برای ارزیابی ترجمه ارائه داده‌اند. در این میان الگوی ارزیابی ترجمة آنتوان برمن که بر حفظ اصالت متن مبدأ و اجتناب از ایجاد تغییر در ترجمه تأکید دارد، برای ارزیابی ترجمة مبدأگرای رضایی اصفهانی از قرآن کریم انتخاب شده است. بخش‌های بررسی شده این تحقیق را ترجمة سوره‌های انفال، توبه، احزاب، حجرات و تحریم تشکیل می‌دهد. برمن رویکردی منفی به ترجمه‌های آزاد و مقصدمحور دارد و در الگوی خود به سیزده گرایش ریخت‌شکنانه در ترجمه اشاره می‌کند. پژوهش حاضر به قصد بررسی میزان کارآمدی الگوی برمن در ارزیابی ترجمة قرآن، گرایش شفاف‌سازی را در ترجمة رضایی اصفهانی بررسی کرده است. این بررسی نشان می‌دهد که در مواردی به‌دلیل فقدان تأنیث و تثنیه در زبان فارسی، اصطلاحات و اشتقاقات عربیِ بدون معادل در زبان فارسی و واژگان عربیِ چندمعنا، شفاف‌سازی در ترجمة قرآن اجتناب‌ناپذیر است، اما در سایر موارد شفاف‌سازی اختیاری است و میزان ضرورت آن با توجه به رویکرد ترجمه مشخص می‌شود. ابهام‌های هدفمند قرآن مانند حروف مقطعه در تمام انواع ترجمه و ابهام آیات متشابه معنوی در ترجمة مبدأگرا باید حفظ شود. از راهکارهای اجتناب از شفاف‌سازی می‌توان حفظ حذف‌های هدفمند به قرینة لفظی یا معنوی و ابهامِ هدفمند ضمایر و اسم‌های اشاره، حفظ مجاز و استعاره و اکتفا به کمترین تغییر و اجتناب از توضیحات تفسیری و تعیین مصادیق را نام برد.
