مطالعات ترجمه
علی نجف زاده؛ سعید عامری
چکیده
اجراهای نمایشی از قبیل مرثیه‌خوانی، تعزیه یا روحوضی همیشه بخشی از جامعۀ ایران بوده است و پیشینه‌ای طولانی دارد؛ امّا تئاتر به‌مثابة پدیده‌ای فرهنگی و مدرن از اواخر دورۀ قاجار به جامعه ایران معرّفی شد. محتوای نمایش، نحوۀ اجرا یا بازیگری و زبانِ انتقالِ مفاهیم سه عنصر مهم در تئاتر هستند. مطالعات تاریخی و مطالعات ترجمه تاکنون به جنبه‌های ...
بیشتر
اجراهای نمایشی از قبیل مرثیه‌خوانی، تعزیه یا روحوضی همیشه بخشی از جامعۀ ایران بوده است و پیشینه‌ای طولانی دارد؛ امّا تئاتر به‌مثابة پدیده‌ای فرهنگی و مدرن از اواخر دورۀ قاجار به جامعه ایران معرّفی شد. محتوای نمایش، نحوۀ اجرا یا بازیگری و زبانِ انتقالِ مفاهیم سه عنصر مهم در تئاتر هستند. مطالعات تاریخی و مطالعات ترجمه تاکنون به جنبه‌های مختلف ترجمۀ تئاتر پرداخته‌اند؛ امّا به نقش زبان و ترجمه در تئاتر در مشهد به‌ویژه از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی توجّهی نشده است. این پژوهش در پی پاسخ به این سؤال است که زبان و ترجمه به‌مثابة دو عنصر اصلی تئاتر در مشهد طی حدود 80 سال از اوّلین اجراها در اواخر دورۀ قاجار تا انقلاب اسلامی چه تحوّلاتی را پشت سر گذاشته است و بیشتر تئاترهای مشهد با چه زبانی ارائه شده‌اند و ترجمه چه نقش و جایگاهی داشته است؟ ابتدا با روش کتابخانه‌ای، منابع اوّلیه، از جمله تمام روزنامه‌های مشهد از دورۀ مشروطه تا انقلاب اسلامی، نظیر آفتاب شرق، آزادی، بهار، چمن، خراسان، صدای خراسان، نوای خراسان و غیره، مورد بررسی قرار گرفت و همه مطالب مربوط به تئاتر استخراج شد. سپس از پژوهش‌ها و منابع ثانویه بهره گرفته شد و نتایج مربوط به زبان و ترجمه به شکلی توصیفی‑تحلیلی ارائه گردید. نتایج پژوهش تأکید بر آن دارد که اوّلین تئاترهای مشهد به زبان ترکی اجرا شدند. سپس ترجمۀ ترکی به فارسی جای آن را گرفت. در دورۀ پهلوی اوّل، ترجمۀ آثار روسی در ایران رونق داشت و پس از شهریور 1320، ترجمۀ آثار شاخص ترکی، انگلیسی و فرانسه نیز به این جریان اضافه شد. در اواسط دورۀ پهلوی، شیوۀ تلخیص جای ترجمه را گرفت و سطح ترجمه در تماشاخانههای مشهد تنزل پیدا کرد. در دهۀ 1340، با ظهور گروه‌های تئاتری جدید در مشهد، زبان فارسی زبان غالب این هنر در مشهد شد.
مرضیه ملکشاهی؛ علی خزاعی فرید
چکیده
ترجمه نقش بسیار مهمی در تحول تفکر ایرانیان در دوران معاصر داشته است. با وجود این، در زبان فارسی پژوهش‌های تاریخی اندکی دربارة چگونگی انتقال تفکرات وگفتمان‌های غربی و شیوة دریافت آن‌ها صورت گرفته و در همین پژوهش‌های اندک نیز اغلب ذکری از ترجمه و نقش مترجمان و دیگر عاملان ترجمه به میان نیامده است. مقالة حاضر می‌کوشد بر انتقال گفتمان‌های ...
بیشتر
ترجمه نقش بسیار مهمی در تحول تفکر ایرانیان در دوران معاصر داشته است. با وجود این، در زبان فارسی پژوهش‌های تاریخی اندکی دربارة چگونگی انتقال تفکرات وگفتمان‌های غربی و شیوة دریافت آن‌ها صورت گرفته و در همین پژوهش‌های اندک نیز اغلب ذکری از ترجمه و نقش مترجمان و دیگر عاملان ترجمه به میان نیامده است. مقالة حاضر می‌کوشد بر انتقال گفتمان‌های معاصر بهعنوان حوزةای مهم در تاریخنگاری ترجمه در ایران تأکید کرده و آن را بهعنوان حوزهای ضروری برای پژوهش به محققان مطالعات ترجمه پیشنهاد کند. در این راستا از میان متدلوژیهای مختلف حوزة تاریخنگاری، «تاریخنگاری دریافت» که یکی از اشکال «نظریة دریافت» میباشد و در حوزة مطالعات تاریخی بهکار گرفته شده است، بهعنوان یکی از رویکردهای مناسب برای بررسی انتقال گفتمان‌ها در ایران پیشنهاد میشود. بدینمنظور ابتدا برخی آرا دربارة انتقال گفتمان‌ها را مطرح کرده و سپس به مباحث جاری در حوزة تاریخنگاری ترجمه اشاره میکنیم و در پایان به شرح و بسط نظریة دریافت و کاربرد آن در حوزة تاریخنگاری ترجمه، به‌ویژه بررسی تاریخی انتقال گفتمان‌ها از طریق ترجمه، میپردازیم.
