محمدرضا فارسیان؛ فاطمه قاسمی آریان
چکیده
ادبیات عامه بخش مهم و قابلتوجهی از فرهنگ عامه (فولکلور) را دربرمیگیرد که به طور شفاهی از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته و جمعآوری و بررسی آن، بسیاری از نکات تاریک و مبهم زندگی ملل را آشکار میسازد. اینگونه تصاویر در واقع، گنجینههای ملی هستند که «حافظة جمعی» مردم یک سرزمین را تشکیل میدهند. از این رو، سفرنامههای اروپایی ...
بیشتر
ادبیات عامه بخش مهم و قابلتوجهی از فرهنگ عامه (فولکلور) را دربرمیگیرد که به طور شفاهی از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته و جمعآوری و بررسی آن، بسیاری از نکات تاریک و مبهم زندگی ملل را آشکار میسازد. اینگونه تصاویر در واقع، گنجینههای ملی هستند که «حافظة جمعی» مردم یک سرزمین را تشکیل میدهند. از این رو، سفرنامههای اروپایی که تصویرگر عناصر ادبیات عامه ایران هستند، از اهمیت ویژهای برخوردارند و بررسی آنها در حوزة ادبیات تطبیقی قرار میگیرد؛ چراکه سفرنامهها آیینة بازتاب فرهنگ و جامعة «دیگری» هستند که در آنها میتوان به تجلی فرهنگ و ادبیات عامه به صورت تصاویر بستهای از استرئوتیپها و کلیشههای ملی و بینافرهنگی دست یافت. بدین منظور، از میان آثار سیاحان فرانسوی که در قرن بیستم میلادی به ایران عزیمت کردند، سفرنامة هانریرنه دالمانی که بیش از دیگر سفرنامههای همعصر خود، تحت تأثیر ادبیات عامه روایت شده، مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است. در همین راستا، این مقاله در تلاش است تا در چارچوب رهیافت تصویرشناسی، ضمن واکاوی تصاویر بازنماییشده از ادبیات عامة ایران در سفرنامة هانریرنه دالمانی تحت عنوان از خراسان تا بختیاری، به شیوة توصیفی_تحلیلی، به این پرسش پاسخ دهد که ادبیات عامة ایران چگونه در سفرنامة دالمانی بازتاب یافته و ایدئولوژی سیاح چه نقشی در این بازنمایی داشته است؟ نتایج حاصل آمده از تحقیق نشان میدهند که تصاویر بازنماییشده شامل جلوههای عامیانه ادبیات فارسی، اشعار، القاب و گفتارهای عامیانه و حکایاتی است که اهمیت جایگاه زبان و ادب فارسی نزد ایرانیان و اروپائیان را نشان داده و از خلال حکایات، ابعادی از فرهنگ ایران تجلی یافته است.
