نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

گروه زبان انگلیسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

نهادهای قدرت در هر جامعه‌ای همواره درصدد کنترل و هدایت نظام ادبی کشور خویش بوده‌اند و ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست. به لطف ترجمه‌های بسیاری که از آثار کودک و نوجوان طیّ دهۀ 40 و 50 شمسی وارد بازار ایران شدند، نهادهایی برای ارزیابی و هدایت تولیدات آنها تأسیس شدند. در میان شیوه‌های مختلف نظارتیِ نهادها، سیاست اهدای جوایز مؤثرترین بوده که مستقیماً بر بازار، صنعت نشر و ترجمه و نظام آموزشی کودک و نوجوان تأثیر می‌گذارد و علی‌رغم اهمّیّت، کمتر مورد پژوهش قرارگرفته است. این نوشتار به بررسی تأثیر سیاست مذکور بر تولید آثار ترجمه و تألیف کودک و نوجوان طیّ دو دهۀ نخست فعّالیّتشان می‌پردازد. فهرستی از آثار برگزیدۀ سال‌های 1340 تا 1357 از دو منبع جامع «برگ‌های ماندگار» (زاهدشکرآبی، 1392) و «پایگاه  کتابخانه ملّی ایران» استخراج شدند. سپس، با نرم‌افزار «SPSS» نهادهای فعّال، تعداد و نوع آثار برگزیده و ناشران برجسته این دوره مشخص گشتند. با تحلیل گفتمان، مضمون اصلی هر یک از آثار برگزیده شناسایی و مقایسه شدند. اجماع نتایج کمّی و کیفی نشان داد که نهادها با تخصیص بیشتر جوایز خود به آثار تألیفی (60.6%)، داستانی و آثاری که مضامین خاص داشتند، عرضه‌کنندگان و بازار را به سمت تولید چنین آثاری سوق داده‌اند. مشترک بودن مضامین آثار برگزیده نیز اثبات کرد که سیاست اهدای جوایزِ نهادها سوگیری ایدئولوژیک داشته است.

کلیدواژه‌ها

آذریزدی، م. (1341). قصّه‌های خوب برای بچّه‌های خوب. تهران: امیرکبیر.
ابراهیمی، ن. (1354). کلاغ‌ها. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
اسپری، آ. (1940). این را می‌گویند شجاعت. ترجمۀ هما روحی. تهران: امیرکبیر.
اودل، س. (1960). جزیرۀ دلفین‌های آبی‌رنگ. ترجمۀ منوچهر آذری. تهران: فرانکلین.
باوم، ف. (1910). بازگشت به شهر زمرد. ترجمۀ ابوالقاسم حالت. تهران: فرانکلین.
باوندی، ب. (1354). اکوسیستم. تهران: انجمن ملّی حفاظت منابع طبیعی و محیط انسانی.
باوندی، ب. (1354).  با دانش اکولوژی آشنا شویم. تهران: انجمن ملّی حفاظت منابع طبیعی و محیط انسانی.
 باوندی، ب. (1353). جهان گیاهان. تهران: انجمن ملّی حفاظت منابع طبیعی و محیط انسانی.
بهار، م. (1352). جمشیدشاه. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
بهرنگی، ص. (1348). قوچ علی و دختر پادشاه: افسانۀ محبّت. تبریز: شمس.
بهرنگی، ص. (1357). ماهی سیاه کوچولو. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
تارنمای سازمان استاد و کتابخانۀ ملّی جمهوری اسلامی ایران htpp://www.nlai.ir  
تانن­باوم، ب. (1960). شناخت نور، دانش پرتوهای دیدنی و نادیدنی. ترجمۀ محمّد حیدری ملایری. تهران: بن‍گ‍اه‌ ت‍رج‍م‍ه‌ و ن‍ش‍ر ک‍ت‍اب‌.
ثورن، آ. (1963). مادام کوری. ترجمۀ پری کیانوش. تهران: فرانکلین.
حسنوندی، س.، عسکری، م.، عالیشوندی، ا.، و جان‌نثاری لادانی، ز. (1394). ترجمۀ ادبیّات کودک از منظر پارادایم اسکوپوس و تعادل (مطالعۀ موردی: داستان شازده کوچولو). مطالعات زبان و ترجمه، 3(48)، 117-137.
جعفرنژاد، آ. (1363). 39 مقاله در مورد ادبیّات کودکان. تهران: نشر کیهانک.
دل‌زنده‌روی، س. (1393) یک داستان، چند مترجم، چند روای. مطالعات ادبیّات کودک، 9(1)، 27-48.
دوستدار، ف. (1356). حیاط پشتی مدرسۀعدل آفاق. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
دولت‌آبادی، م. (1348). جم­جمک برگ خزون. تهران: فرانکلین.
دیدار، م. (1367). بیست سال تلاش! کندوکاوی در اهداف و فعّالیّت‌های «شورای کتاب کودک» از سال 1341 تا 1361. تهران: حوزۀ هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
زاهدشکرآبی، ح. (1392). برگ‌های ماندگار: کتابشناسی کتاب‌های برندۀ کودکان و نوجوانان 1390-1300. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
زرّین‌کلک، ن. (1353). وقتی‌که من بچّه بودم. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
سرشار، م. (1388). گذری بر ادبیّات کودکان و نوجوانان قبل و بعد از انقلاب اسلامی. تهران: انجمن قلم ایران.
شکسپیر، و. (1986). تراژدی مکبث. ترجمۀ فرنگیس شادمان. تهران: بن‍گ‍اه‌ ت‍رج‍م‍ه‌ و ن‍ش‍ر ک‍ت‍اب‌.
عمادخراسانی، ن. (1355). ادبیّات کودکان و نوجوانان در عصر پهلوی. تهران: انتشارات مرکز تحقیقات.
فرجام، ف. (1346). عمو نوروز. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ایران.
کارلسون، ن. (1958). خانواده زیر پل. ترجمۀ گلی ترقی. تهران: امیرکبیر.
کشاورز، ک. (1350). یادداشت­های حسنک یزدی در سفر گیلان. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
کشکولی، م. (1355). افسانۀ باران در ایران. تهران: سازمان رادیوتلویزیون ملّی ایران.
کلایمر، ا. (1965). در جستجوی فسیل زنده. ترجمۀ مهدی دولت‌آبادی. تهران: ابن‌سینا.
کیارستمی، ت. (1349). قهرمان. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
گودرزی، م. (1348). کوروش کبیر. تهران: امیرکبیر.
لاسن، ر. (1944). خرگوشِ تپه. ترجمۀ باربد طاهری. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
لیندگرن، آ. (1945).پی­پی جوراب بلند. ترجمۀ گلی امامی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
مجابی، ج. (1351) پسرک چشم آبی. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
محمودی، ص.(1392). ادبستان: فرهنگ ادبیّات کودک و نوجوان. تهران :نشر نو.
معاذاللهی، پ. (1390). ترجمۀ ادبیّات کودکان: بررسی ترجمۀ اسامی خاص شخصیت‌ها به‌طور ویژه. مطالعات ادبیّات کودک. 2(4). 135-168.
میرهادی، ت. (1363). گزارشی از وضعیت تألیف و ترجمۀ ادبیّات کودک و نوجوان ابران. آتش جعفرنژاد (ویراستار). 39 مقاله دربارۀ ادبیّات کودکان. تهران: انتشارات هنر.
میرهادی، ت.، و جهانشاهی، ا. (1371) فرهنگنامۀ کودکان و نوجوانان: جلد اوّل آ (آئرودینامیک آیه). تهران: شرکت تهیه و نشر فرهنگنامۀ کودکان و نوجوانان.
وایت، ا. ب. (1952). کارتنک شارلوت. ترجمۀ مهشید امیرشاهی. تهران: امیرکبیر.
وایلر، ر. و ایمز، ج. (1956). عصر یخبندان. ترجمۀ حمیده غروری. تهران: ابن‌سینا.
هیوز، ت. (1968). آدم‌آهنی. ترجمۀ نادر ابراهیمی. تهران: سازمان همگام با کودکان.
Ghesquiere, R. (2006). Why does children's literature need translations? In Jan Van Coillie & W. P. Verschueren (Eds.), Children's literature in translation: Challenges and strategies (pp. 19-34). New York, NY: Routledge.
Hunt, P. (2005). Introduction: The expanding world of children's literature studies. In P. Hunt (Ed.), Understanding children's literature (pp. 1-15). London, England: Routledge.
Lathey, G. (2006). The translator revealed: Didacticism, cultural mediation, and visions of the child reader in translator's prefaces. In Jan Van Coillie & W. P. Verschueren (Eds.), Children's literature in translation: Challenges and strategies (pp. 1-18). New York, NY: Routledge.
Lerer, S. (2008). Children’s literature: A reader’s history from Aesop to Harry Potter. Chicago: University of Chicago.
Oittinen, R. (2000). Translating for children. New York, NY: Garland Publishing.
O' Sullivan, E. (2005). Comparative children's literature. London, England: Routledge.
Puurtinen, T. (2006). Translating children's literature: Theoratical approaches and empirical studies. In G. Lathey (Ed.), Translation of children's literature: A reader (pp. 54-65). New York, NY: Multilingual Matters.
Shavit, Z. (1986). Poetics of children's literature. Athens: The University of Georgia.
Van Coillie, J., & Verschueren, W. P. (2006). Children's literature in translation: Challenges and strategies. London, England: Routledge.
Zipes, J. (2012). Irresitable fairy tale: A cultural and social history of a genre. New Jersey, UK: Princeton University.
 
CAPTCHA Image