مهرنوش فخارزاده؛ ندا ماهوش
چکیده
عاملیت و آزادیِ عمل خودمترجمان در دو دهۀ اخیر توجّه صاحبنظران حوزۀ مطالعات ترجمه را به خود معطوف کرده است، امّا نمود این اختیار عمل در آثار خودترجمهشده بهخوبی موشکافی نشده است. پژوهش حاضر بر آن است تا با بررسی یک اثر خودترجمه از یک نویسنده/ مترجم ایرانی، حسن کامشاد، به تظاهر بیرونی آزادی عمل خودمترجم در ترجمۀ اثری در ژانر غیر ...
بیشتر
عاملیت و آزادیِ عمل خودمترجمان در دو دهۀ اخیر توجّه صاحبنظران حوزۀ مطالعات ترجمه را به خود معطوف کرده است، امّا نمود این اختیار عمل در آثار خودترجمهشده بهخوبی موشکافی نشده است. پژوهش حاضر بر آن است تا با بررسی یک اثر خودترجمه از یک نویسنده/ مترجم ایرانی، حسن کامشاد، به تظاهر بیرونی آزادی عمل خودمترجم در ترجمۀ اثری در ژانر غیر داستانی بپردازد. بدین منظور، با استفاده از رویکرد کیفی و تلفیق آن با شیوۀ زبانشناسی پیکرهای نسخۀ انگلیسی کتاب Modern Persian Prose Literature و خودترجمۀ فارسی آن با عنوان پایهگذاران نثر جدید فارسی انتخاب شد و در سطح «پیرا متنی» و «متنی» مورد تحلیل قرار گرفت. یافتهها حاکی از آن بود که آزادی عمل خودمترجم میتواند بهصورت پنج نوع رفتارهای ترجمهای بروز نماید: اضافهسازی در پیرامتن و متن، حذف و کوتاهسازی در پیرامتن و متن، بومیسازی، تنوّع و تخصیص و اصلاحسازی. میتوان اینگونه برداشت کرد که بروز این رفتارهای ترجمهای تا حد زیادی در ارتباط با حس مالکیت نویسنده به متنی است که ترجمه میکند. کامشاد بهعنوان مالک متن اصلی، از اختیار عمل و آزادی خود نهایتِ استفاده را کرده تا مخاطب فارسیزبان را از ابتدا تا انتهای متن با خود همراه نگاه دارد؛ بنابراین خودمترجم مفهوم «وفاداری» را در حوزۀ خودترجمه دستخوش تغییرات زیادی میکند. نهتنها حس مالکیت متن تألیف و ترجمهشده، بلکه شناخت عمیق مخاطبان اثر و سطح دانش آنان میتوانند دلایلی بر این رفتارهای ترجمهای باشند.