TY - JOUR ID - 40543 TI - متون ترجمه‌شده در ایران پیشامشروطه و ارزیابی موضوعی آنها JO - مطالعات زبان و ترجمه JA - LTS LA - fa SN - 2228-5202 AU - احمدزاده, محمدامیر AD - گروه تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی، تهران، ایران Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 55 IS - 2 SP - 31 EP - 69 KW - متون ترجمه شده KW - مترجم KW - سنخ شناسی موضوعی KW - ایران پیشامشروطه DO - 10.22067/jlts.2021.67978.1004 N2 - هدف نوشتار پیش رو، بررسی این مسئله است که ترجمۀ متون اروپایی در ایران، چگونه در افق تاریخی ایران پدیدار گشت و تأثیرات شکلی و مضمونی آن بر ترجمۀ متون دورۀ پیشامشروطه چه بود. به منظور پیشبرد کار از روش تحلیل تاریخی و تفسیر متون ترجمه شده استفاده می‌شود. دستاورد پژوهش نشان می‌دهد که در رابطۀ ترجمۀ متون اروپایی با تحوّلات تاریخی ایران در دورۀ مذکور، دو دیدگاه غالب، قابل طرح است: الف) دیدگاهی که این حرکت را نتیجۀ کوشش عدّه­­ای از مُبلّغان مذهبی و مأموران سیاسی خارجی از جمله گوبینو می‌­انگارد. به باور پیروان این دیدگاه، حرکت مستشرقان و نمایندگان دستگاه‌­های سیاست خارجی بیگانه از سر انگیزه­‌های خیرخواهانه و برای بهبودی جامعۀ ایرانی بود و یا انگیزۀ تبلیغ مذهبی و پیشبرد اهداف سیاسی کشور متبوعشان در این زمینه اثرگذار بود؛ ب) رویکردی که حرکت ترجمه‌ را صرفاً به بصیرت و آزادمنشی تعدادی از حُکام و صدراعظم‌­ها نسبت می‌­دهد. مطابق این نظر، گروه مذکور شناخت مشاهده‌­ای و یا معرفتی نسبت به تحوّلات اروپا داشتند و با یک درک تاریخی از آن بر انجام ترجمه به‌مثابۀ اقتباس الگوهای فکری و فرهنگی جدید روی آوردند تا به‌زعم خود راه میان­بُری از تجارب دنیای بیرونی بیابند. طرفداران هر یک از دیدگاه‌­های مذکور به جهت یک‌سونگری به مسئله، قادر به شناخت واقعی نشده‌­اند؛ زیرا رابطۀ حرکت ترجمه و ظهور تحوّلات در عصر تاریخی مذکور را باید به‌صورت دیالکتیکی ‑تأثیر و تأثّر متقابل‑ در نظر گرفت. به عبارت روشن­تر، خوانش اندیشه علمی و فکری اروپا، اُفق تاریخی جدیدی را برای ایرانیان رقم زد که زمینه‌­ساز تحوّلات نوظهور در عصر قاجار شد و متقابلاً، کیفیّت تحوّلات بر مضمون و جهت­‌گیری‌­های حرکت ترجمه (سنخ شناسی موضوعی آثار ترجمه شده) اثرگذار بود. UR - https://jlts.um.ac.ir/article_40543.html L1 - https://jlts.um.ac.ir/article_40543_1527e1a25a2c7bff540cefa10f33c5c2.pdf ER -