مطالعات ترجمه
مرضیه ملکشاهی؛ قدرت حسنی
چکیده
این مقاله ترجمۀ آرتور جان آربری از تذکرة الأولیاء عطار را از دیدگاه پسااستعماری بررسی میکند. تذکرة الأولیاء که به معرفی عارفان برجستۀ اسلامی می‌پردازد، تصویری ژرف از غنای سنت‌های معنوی ایران را به نمایش می‌گذارد. ترجمۀ انگلیسی آربری در سال ۱۹۶۰، نگرش‌های شرق‌شناسانه‌ای را بازتاب میدهد که در میان دانشگاهیان غربی اواسط قرن ...
بیشتر
این مقاله ترجمۀ آرتور جان آربری از تذکرة الأولیاء عطار را از دیدگاه پسااستعماری بررسی میکند. تذکرة الأولیاء که به معرفی عارفان برجستۀ اسلامی می‌پردازد، تصویری ژرف از غنای سنت‌های معنوی ایران را به نمایش می‌گذارد. ترجمۀ انگلیسی آربری در سال ۱۹۶۰، نگرش‌های شرق‌شناسانه‌ای را بازتاب میدهد که در میان دانشگاهیان غربی اواسط قرن بیستم رایج بود. این پژوهش نشان میدهد که چگونه دیدگاه ایدئولوژیک آربری در مقام یک شرقشناس، شیوۀ ترجمۀ او را شکل داده و به برداشتی متفاوت از متن عطار انجامیده است. بررسی راهبردهای ترجمه‌ای آربری، از جمله گلچینکردن، تصاحب گزینشی، افزودن، سادهسازی و تقلیلگرایی، نشان میدهد که پیشداوریهای ایدئولوژیک آربری، او را به بازآفرینی متن عطار در قالب نگرش‌های استعماری کشانده است. یافته‌های پژوهش آشکار میکند که شیوۀ ترجمۀ آربری نه تنها به خوانشی متفاوت از متن عطار منجر شده، بلکه نگاه شرقشناسانۀ او نابرابری در مناسبات قدرت و بازنمایی فرهنگی را نیز تداوم بخشیده است.
مطالعات ترجمه
Somaye Delzendehrooy
چکیده
آغاز ترجمه از زبان‌های اروپایی در ایران در عصر قاجار مبتنی بر نیاز کشور به علوم جدید بود که ایران از آن عقب مانده بود. این دلیل تابه‌امروز، یکی‌از دلایل عمدۀ ترجمه به‌خصوص از زبان‌های اروپایی بوده‌است. بنابراین بررسی عاملیت ترجمه در ورود علوم مختلف به ایران ضروری‌می‌نماید. پژوهش حاضر به بررسی عاملیت ترجمه در زمینه‌سازی برای ...
بیشتر
آغاز ترجمه از زبان‌های اروپایی در ایران در عصر قاجار مبتنی بر نیاز کشور به علوم جدید بود که ایران از آن عقب مانده بود. این دلیل تابه‌امروز، یکی‌از دلایل عمدۀ ترجمه به‌خصوص از زبان‌های اروپایی بوده‌است. بنابراین بررسی عاملیت ترجمه در ورود علوم مختلف به ایران ضروری‌می‌نماید. پژوهش حاضر به بررسی عاملیت ترجمه در زمینه‌سازی برای ورود علم روان‌شناسی به‌صورت آکادمیک در دهۀ ۴۰ به ایران می‌پردازد. پژوهش حاضر بااتکابه مفهوم عاملیت در ترجمه، به بررسی نهادها (مؤسسۀ انتشارتی صفیعلیشاه و مجلۀ کاویان) و افرادی (برادران مشفق همدانی و علیاکبر کسمایی) می‌پردازد که در چهار دهۀ نخست ۱۳۰۰ش عامل ورود این علم به ایران بوده‌اند. بررسی موضوعی و محتوایی دقیق آثار ترجمهشده در انتشارات صفیعلیشاه و نشریۀ کاویان، بهعلاوۀ فعالیتهای برادران مشفق همدانی و علیاکبر کسمایی و همینطور مطالعۀ مقدمههای آنان از نقشی که ترجمه و مترجمان در زمینه‌سازی برای ورود رشتۀ روان‌شناسی به‌صورت آکادمیک به ایران داشته‌اند پردهبرداریمیکند.
مطالعات ترجمه
رؤیا منصفی
چکیده
تعیین مرز شکسته‌نویسی در زبان فارسی همواره مورد مناقشه بوده است و در ترجمه که مترجم با دو زبان سروکار دارد نمود بیشتری پیدا میکند. مطالعۀ حاضر با رویکردی توصیفی - مقایسه‌ای در تحقیق کیفی از نوع موردپژوهی و با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند و بر مبنای اصول شکسته‌نویسی طبیب‌زاده به بررسی 15 ترجمه از رمان «ماجراهای هاکلبری‌فین» ...
بیشتر
تعیین مرز شکسته‌نویسی در زبان فارسی همواره مورد مناقشه بوده است و در ترجمه که مترجم با دو زبان سروکار دارد نمود بیشتری پیدا میکند. مطالعۀ حاضر با رویکردی توصیفی - مقایسه‌ای در تحقیق کیفی از نوع موردپژوهی و با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند و بر مبنای اصول شکسته‌نویسی طبیب‌زاده به بررسی 15 ترجمه از رمان «ماجراهای هاکلبری‌فین» می‌پردازد تا به راهکارهای مترجمان در انتقال افتوخیز کشمکشهای طبقانی میان فرادستان و فرودستان به واسطۀ استفادۀ آنان از زبان پی ببرد. بررسی 15 ترجمۀ مذکور روشن ساخت که هرگاه مترجمان با بهکاربردن واژگان و نحو محاوره، متن را به گفتگو نزدیک کردهاند ترجمه انسجام زبانی بیشتری دارد و هرگاه مترجمان به طور افراطی جهت نشان دادن طبقۀ اجتماعی فرودستِ قهرمانِ داستان، واژگان شکسته به کار بردهاند رسایی و روانی متن را مختل کرده اند که همین امر نهایتاً با معرفی واژگان نامأنوس، می‌تواند به آسیب جدی به زبان فارسی بینجامد.
مطالعات ترجمه
علی نجف زاده؛ سعید عامری
چکیده
اجراهای نمایشی از قبیل مرثیه‌خوانی، تعزیه یا روحوضی همیشه بخشی از جامعۀ ایران بوده است و پیشینه‌ای طولانی دارد؛ امّا تئاتر به‌مثابة پدیده‌ای فرهنگی و مدرن از اواخر دورۀ قاجار به جامعه ایران معرّفی شد. محتوای نمایش، نحوۀ اجرا یا بازیگری و زبانِ انتقالِ مفاهیم سه عنصر مهم در تئاتر هستند. مطالعات تاریخی و مطالعات ترجمه تاکنون به جنبه‌های ...
بیشتر
اجراهای نمایشی از قبیل مرثیه‌خوانی، تعزیه یا روحوضی همیشه بخشی از جامعۀ ایران بوده است و پیشینه‌ای طولانی دارد؛ امّا تئاتر به‌مثابة پدیده‌ای فرهنگی و مدرن از اواخر دورۀ قاجار به جامعه ایران معرّفی شد. محتوای نمایش، نحوۀ اجرا یا بازیگری و زبانِ انتقالِ مفاهیم سه عنصر مهم در تئاتر هستند. مطالعات تاریخی و مطالعات ترجمه تاکنون به جنبه‌های مختلف ترجمۀ تئاتر پرداخته‌اند؛ امّا به نقش زبان و ترجمه در تئاتر در مشهد به‌ویژه از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی توجّهی نشده است. این پژوهش در پی پاسخ به این سؤال است که زبان و ترجمه به‌مثابة دو عنصر اصلی تئاتر در مشهد طی حدود 80 سال از اوّلین اجراها در اواخر دورۀ قاجار تا انقلاب اسلامی چه تحوّلاتی را پشت سر گذاشته است و بیشتر تئاترهای مشهد با چه زبانی ارائه شده‌اند و ترجمه چه نقش و جایگاهی داشته است؟ ابتدا با روش کتابخانه‌ای، منابع اوّلیه، از جمله تمام روزنامه‌های مشهد از دورۀ مشروطه تا انقلاب اسلامی، نظیر آفتاب شرق، آزادی، بهار، چمن، خراسان، صدای خراسان، نوای خراسان و غیره، مورد بررسی قرار گرفت و همه مطالب مربوط به تئاتر استخراج شد. سپس از پژوهش‌ها و منابع ثانویه بهره گرفته شد و نتایج مربوط به زبان و ترجمه به شکلی توصیفی‑تحلیلی ارائه گردید. نتایج پژوهش تأکید بر آن دارد که اوّلین تئاترهای مشهد به زبان ترکی اجرا شدند. سپس ترجمۀ ترکی به فارسی جای آن را گرفت. در دورۀ پهلوی اوّل، ترجمۀ آثار روسی در ایران رونق داشت و پس از شهریور 1320، ترجمۀ آثار شاخص ترکی، انگلیسی و فرانسه نیز به این جریان اضافه شد. در اواسط دورۀ پهلوی، شیوۀ تلخیص جای ترجمه را گرفت و سطح ترجمه در تماشاخانههای مشهد تنزل پیدا کرد. در دهۀ 1340، با ظهور گروه‌های تئاتری جدید در مشهد، زبان فارسی زبان غالب این هنر در مشهد شد.
آنیتا امیری
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی و معرّفی راهکارهای مؤثر برای بالا بردن سطح مهارت‌های ترجمة ادبی دانشجویان رشتة زبان و ادبیّات آلمانی در ایران انجام می‌شود. بخش اوّل این مقاله به تبیین مفهوم فرهنگ، به‌ویژه فرهنگ عامّه و تأثیر ژرف آن بر ادبیّات و اهمّیّت پرداختن به تفاوت‌های فرهنگی در حوزة آموزش ترجمه می‌پردازد. بخش دوم شیوه‌های گوناگونی ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف بررسی و معرّفی راهکارهای مؤثر برای بالا بردن سطح مهارت‌های ترجمة ادبی دانشجویان رشتة زبان و ادبیّات آلمانی در ایران انجام می‌شود. بخش اوّل این مقاله به تبیین مفهوم فرهنگ، به‌ویژه فرهنگ عامّه و تأثیر ژرف آن بر ادبیّات و اهمّیّت پرداختن به تفاوت‌های فرهنگی در حوزة آموزش ترجمه می‌پردازد. بخش دوم شیوه‌های گوناگونی را بررسی میکند که می‌توانند در بهبود کیفیت ترجمه و بازتاب بافت فرهنگی متنهای ادبی مؤثر واقع شوند. از نتایج خلاصهشده در بخش نظری در ارائة طرح پژوهشی برای ترجمة متنهای ادبی از زبان فارسی به آلمانی استفاده خواهد شد. طرح پژوهشی از نوع برگزاری آزمون با گروه کنترل و آزمایش است و در یک جلسة نود دقیقهای انجام می‌شود. پس از اجرای آزمون، ترجمه‌ها، تحلیل و نتایج معرّفی می‌شوند. دستاورد این پژوهش معرّفی شیوه‌های کارآمد برای ارتقای مهارت‌های ترجمة ادبی و بالا بردن سطح دانش دانشجویان ایرانی دربارۀ اهمّیّت تفاوت‌های فرهنگی حین ترجمة متون ادبی از زبان فارسی به آلمانی است.
عشرت سادات میرحسینی
چکیده
خبرهای سیاسی از متونی است که ظرفیت بالایی در تقابل‌های ایدئولوژیکی از خود نشان میدهد. این پژوهش سعی دارد راهبردهای مورد استفادۀ مترجم در فرآیند انتقال از متن مبدأ به مقصد را مورد واکاوی قرار دهد و پُربسامدترین آنها را در یک متن سیاسی مشخص کند. از سوی دیگر نشان میدهد که چگونه مترجم در آنِ واحد از چندین راهبرد مختلف استفاده میکند ...
بیشتر
خبرهای سیاسی از متونی است که ظرفیت بالایی در تقابل‌های ایدئولوژیکی از خود نشان میدهد. این پژوهش سعی دارد راهبردهای مورد استفادۀ مترجم در فرآیند انتقال از متن مبدأ به مقصد را مورد واکاوی قرار دهد و پُربسامدترین آنها را در یک متن سیاسی مشخص کند. از سوی دیگر نشان میدهد که چگونه مترجم در آنِ واحد از چندین راهبرد مختلف استفاده میکند تا یک سازۀ نحوی را در جهت پیشبرد اهداف ایدئولوژیکی خود تغییر دهد. به این منظور خبری از واشنگتن‌تایمز در مورد روابط ایران و چین با برگردان فارسی آن در خبرگزاری فارس مقایسه شده و با تکیه بر چارچوب نظری «هتیم و میسون» و رویکرد «ون دایک» مورد واکاوی قرار گرفته است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که مترجم بیش از همه از راهبردهای حذف و تقلیل، افزایش و تفصیل، پیوند واژگانی، قطبیسازی و توصیف کنشگر استفاده کرده است؛ امّا در این میان وی با تأکید بر راهکار حذف و تقلیل، تمایل خود را بیشتر به قطبیسازی متن مقصد نشان داده است.
محمد اخگری
چکیده
پیدایش رسانۀ شنیداری رادیو و امکان ارسال پیام شنیداری به دوردست‌ها، این رسانۀ را به فرصتی برای اطلاع‌رسانی و تبلیغ مبدل ساخت و هم ازاین روست که سرویس‌های جهانی رسانه‌های مختلف مخصوصاً در دوران جنگ جهانی دوم به سرعت شروع به کار کردند. ترجمه اصلی‌ترین رکن رسانه‌های برون مرزی است و رادیوهای پارس‌تودی –برون مرزی صدا و سیما- به ...
بیشتر
پیدایش رسانۀ شنیداری رادیو و امکان ارسال پیام شنیداری به دوردست‌ها، این رسانۀ را به فرصتی برای اطلاع‌رسانی و تبلیغ مبدل ساخت و هم ازاین روست که سرویس‌های جهانی رسانه‌های مختلف مخصوصاً در دوران جنگ جهانی دوم به سرعت شروع به کار کردند. ترجمه اصلی‌ترین رکن رسانه‌های برون مرزی است و رادیوهای پارس‌تودی –برون مرزی صدا و سیما- به 30 زبان بویژه در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی ترجمۀ متون مختلف فرهنگی، سیاسی و اقتصادی را به زبان‌های مختلف جهان برعهده داشته‌اند که البته به سبب شنیداری بودن کمتر مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. پژوهش حاضر بر مبنای تجربۀ زیستۀ محقق در رادیوهای برون مرزی و با روش مطالعۀ موردی تبیین نقش و جایگاه ترجمه را در ارتباطات میان‌فرهنگی و نیز دشواری‌های ترجمۀ فرهنگی را مورد مطالعه قرار میدهد. جامعۀ آماری تحقیق برنامه‌های فرهنگی و سیاسی پارس تودی است که حجم نمونه به صورت هدفمند انتخاب و مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان میدهد که ترجمه اصلی ترین عامل ارتباطی در رسانه‌های بین المللی است و ترجمۀ واژگان فرهنگی به سبب دارا بودن خاستگاه، تاریخ و تطور زبانی کاری دشوار و با دقت است. بیشترین دشواری‌های ترجمه در سطح واژگان به ترجمۀ عبارات رمزی و استعاری و نیز اصطلاحات علوم اسلامی باز می‌گردد. انتخاب برابر واژه‌های نادرست و ترجمۀ تحت اللفظی و انتقال نحو و سبک زبان مبدأ که گاه با مخاطب نامأنوس است، موجب می‌شود که مخاطب نتواند پیام را رمزگشایی کند. بنابر این واحد ترجمه در حوزۀ فرهنگ «کلمه» یا «جمله» نیست، بلکه فرهنگ است.
مریم قدرتی؛ محمد رضا هاشمی؛ امید آزادی بوگر
چکیده
در دوره مشروطه روشنفکران نقش مؤثّری در بروز و ظهور برخی تحوّلات در جامعه داشته‌اند و این رسالت تا حدّی از طریق ترجمه و تألیف آثاری با محتوای خاص صورت پذیرفته است. درباره نقش ترجمه در انتقال گفتمان مدرنیته به ایران در دوره مشروطه در پژوهش‌های مختلف به کرّات و به طور کلّی بدون تحلیل دقیق متون ترجمه‌ای و مقایسه آنها با متون اصلی از ...
بیشتر
در دوره مشروطه روشنفکران نقش مؤثّری در بروز و ظهور برخی تحوّلات در جامعه داشته‌اند و این رسالت تا حدّی از طریق ترجمه و تألیف آثاری با محتوای خاص صورت پذیرفته است. درباره نقش ترجمه در انتقال گفتمان مدرنیته به ایران در دوره مشروطه در پژوهش‌های مختلف به کرّات و به طور کلّی بدون تحلیل دقیق متون ترجمه‌ای و مقایسه آنها با متون اصلی از منظر توجّه مترجمان و روشنفکران به ظرافتهای گفتمانی موجود در متون اصلی سخن رانده شده است. به منظور ارائه پاسخی بهتر برای این پرسش، لازم است تا این بررسی از دریچه مطالعات ترجمه و از طریق مقایسه محتوای متون اصلی با ترجمه آنها به فارسی صورت پذیرد. در این پژوهش کتابخانه‌ای تلاش می‌شود تا از منظر ویژگی‌های گفتمان مدرن و نظریّه اسکوپوس در ترجمه و با تمرکز بر ترجمه رمان سرگذشت ژیل بلاس اثر آلن رنه لوساژ به فارسی توسّط میرزا حبیب اصفهانی، پاسخ مناسبی برای این مسئله ارائه شود. نتایج پژوهش حاضر حاکی از این است که با وجود اهمیّت ترجمه در ظهور برخی تحوّلات در جامعه در دوره مشروطه، ترجمه در عمل نتوانسته است آن چنان که باید در راستای انتقال درست و کامل مؤلّفههای گفتمان مدرن عملکرد موفّقی داشته باشد.
نادیا غضنفری مقدم؛ محمد رضا هاشمی؛ محمود رضا قربان صباغ
چکیده
نهادهای قدرت در هر جامعه‌ای همواره درصدد کنترل و هدایت نظام ادبی کشور خویش بوده‌اند و ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست. به لطف ترجمه‌های بسیاری که از آثار کودک و نوجوان طیّ دهۀ 40 و 50 شمسی وارد بازار ایران شدند، نهادهایی برای ارزیابی و هدایت تولیدات آنها تأسیس شدند. در میان شیوه‌های مختلف نظارتیِ نهادها، سیاست اهدای جوایز مؤثرترین ...
بیشتر
نهادهای قدرت در هر جامعه‌ای همواره درصدد کنترل و هدایت نظام ادبی کشور خویش بوده‌اند و ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست. به لطف ترجمه‌های بسیاری که از آثار کودک و نوجوان طیّ دهۀ 40 و 50 شمسی وارد بازار ایران شدند، نهادهایی برای ارزیابی و هدایت تولیدات آنها تأسیس شدند. در میان شیوه‌های مختلف نظارتیِ نهادها، سیاست اهدای جوایز مؤثرترین بوده که مستقیماً بر بازار، صنعت نشر و ترجمه و نظام آموزشی کودک و نوجوان تأثیر می‌گذارد و علی‌رغم اهمّیّت، کمتر مورد پژوهش قرارگرفته است. این نوشتار به بررسی تأثیر سیاست مذکور بر تولید آثار ترجمه و تألیف کودک و نوجوان طیّ دو دهۀ نخست فعّالیّتشان می‌پردازد. فهرستی از آثار برگزیدۀ سال‌های 1340 تا 1357 از دو منبع جامع «برگ‌های ماندگار» (زاهدشکرآبی، 1392) و «پایگاه کتابخانه ملّی ایران» استخراج شدند. سپس، با نرم‌افزار «SPSS» نهادهای فعّال، تعداد و نوع آثار برگزیده و ناشران برجسته این دوره مشخص گشتند. با تحلیل گفتمان، مضمون اصلی هر یک از آثار برگزیده شناسایی و مقایسه شدند. اجماع نتایج کمّی و کیفی نشان داد که نهادها با تخصیص بیشتر جوایز خود به آثار تألیفی (60.6%)، داستانی و آثاری که مضامین خاص داشتند، عرضه‌کنندگان و بازار را به سمت تولید چنین آثاری سوق داده‌اند. مشترک بودن مضامین آثار برگزیده نیز اثبات کرد که سیاست اهدای جوایزِ نهادها سوگیری ایدئولوژیک داشته است.
معصومه مهرابی؛ بهروز محمودی بختیاری
چکیده
این پژوهش مقولۀ ناسزا را بر مبنای داده‌های پیکره‌ای در زبان‌های فارسی و انگلیسی بررسی میکند. در اینجا از مفهوم زباهنگ برای اشاره به رابطۀ دو سویۀ زبان و فرهنگ استفاده می‌شود. بررسی ناسزا می‌تواند به روشن‌تر شدن رابطة میان زبان و فرهنگ کمک کند، خاصه اینکه در دو زبان بررسی شود. به‌منظور انجام چنین تحقیقی از داده‌های زبانی رمان ...
بیشتر
این پژوهش مقولۀ ناسزا را بر مبنای داده‌های پیکره‌ای در زبان‌های فارسی و انگلیسی بررسی میکند. در اینجا از مفهوم زباهنگ برای اشاره به رابطۀ دو سویۀ زبان و فرهنگ استفاده می‌شود. بررسی ناسزا می‌تواند به روشن‌تر شدن رابطة میان زبان و فرهنگ کمک کند، خاصه اینکه در دو زبان بررسی شود. به‌منظور انجام چنین تحقیقی از داده‌های زبانی رمان دایی‌جان ناپلئون اثر ایرج پزشک‌زاد و ترجمۀ انگلیسی آن اثر دیک دیویس استفاده شده است. دلیل انتخاب ترجمۀ انگلیسی نیز این است که رفع و پرداختن به یکی از دغدغه‌های اصلی جامعه‌شناسان زبان بررسی تفاوت‌های فرهنگی جوامع است که ترجمه از یک زبان به زبان دیگر امکان این بررسی را فراهم می‌آورد؛ چراکه مترجم تا اشراف به مفاهیم فرهنگی در پس ناسزاها نداشته باشد به‌خوبی از عهدۀ ترجمه بر نمی‌آید و بررسی تطبیقی دو نمونۀ زبانی نشان میدهد که چه تفاوت‌هایی در این زمینه قابل مشاهده است. در این پژوهش کمی و کیفی برای هر کدام از موارد، علاوه بر ارائۀ بسامد وقوع، تحلیلی فرهنگی به شیوۀ کیفی هم ارائه شده است. الگوی مورد نظر این پژوهش الگوی SPEAKING هایمز (1967) است که براساس آن انگیزۀ افراد برای ادای ناسزا با توجه به ملاحظات فرهنگی قابل توضیح است و تفاوت‌های زبانیِ ناشی از تفاوت‌های فرهنگی را تبیین میکند. این الگو انتخاب شده است تا به محقق این امکان را بدهد تا کارکردهای ناسزا را در زبان فارسی ارائه کند. این پژوهش می‌تواند به راهکارهایی برای ارائۀ معادل‌های ترجمه‌ای بهتر و دقیق‌تر از متون معاصر فارسی به زبان انگلیسی منجر شود. تحلیل داده‌های این پیکره نشان میدهد ناسزاها در برخی حوزه‌های مفهومی (حیوانات، ظواهر و اعضای بدن، صفات انسانی و ویژگی‌های شخصیتی، فهم و شعور و جنبه‌های عقلانی، آبرو و شرم و حیا، ناموس، اصل و نسب و پدر و مادر) شکل می‌گیرند و توهین‌های جنسی که پاکدامنی فرد یا کسانش را هدف می‌گیرد به‌دلایل فرهنگیِ قابل توضیح، پرکاربردترند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهند که هدف از زباهنگ ناسزا بیان تحقیر، بیان ترحم به‌گونه‌ای منفی، طعنه، پرخاش، عصبانیت و حتی آرزو و تمنای منفی است که با نفرین هم ارتباط دارد.
رضا کاظمیان؛ مهرداد واشقانی فراهانی
چکیده
گزاره‌های فراگفتمانی از عناصر مهم فراگفتمانی‌اند که برای برقراری ارتباط میان بخش‌های مختلف گفتمان و همچنین کمک به مخاطبان (خواننده و شنونده) در درک روابط کاربردشناختی به‌کار می‌روند. پژوهش حاضر با هدف بررسی این عناصر فراگفتمانی و ارائة پژوهشی پیکره‌محور و مقایسه‌ای بر روی برخی از مهم‌ترین گزاره‌های فراگفتمانی موجود در زبان ...
بیشتر
گزاره‌های فراگفتمانی از عناصر مهم فراگفتمانی‌اند که برای برقراری ارتباط میان بخش‌های مختلف گفتمان و همچنین کمک به مخاطبان (خواننده و شنونده) در درک روابط کاربردشناختی به‌کار می‌روند. پژوهش حاضر با هدف بررسی این عناصر فراگفتمانی و ارائة پژوهشی پیکره‌محور و مقایسه‌ای بر روی برخی از مهم‌ترین گزاره‌های فراگفتمانی موجود در زبان انگلیسی و فارسی انجام شد. بدین‌منظور، تعداد ده سخنرانی تد با محوریت ژانر سیاسی به زبان انگلیسی به‌صورت تصادفی انتخاب و به همراه ترجمة فارسی آن در نرم‌افزار پیکره‌ساز اسکچ انجین بارگذاری شد. برای بررسی و دسته‌بندی گزاره‌های فراگفتمانی، چهارچوب هایلند (2005) انتخاب شد. در این چهارچوب عناصر فراگفتمانی به دو دسته اصلی تبادل و تعامل، تقسیم می‌شوند که گزاره‌ها در دستة نخست قرار می‌گیرند. از بررسی‌های مقابله‌ای میان این عناصر و ترجمة فارسی آنها، این موضوع دریافت شد که به‌طور کلی فرایند ترجمة این عناصر را می‌توان در قالب دو راهبرد کلی (ترجمة تحت‌اللفظی و کم‌تخصیصی) توصیف نمود که فرایند کم‌تخصیصی خود متشکل از سه نوع دیگر (حذف، توسیع و تحدید) است. از دیگر یافته‌های این پژوهش می‌توان به درک وجود رابطه‌ای معنادار میان نوع گزاره‌ها و نوع خاص راهبرد به‌کاررفته اشاره کرد. با استفاده از عملیات آماری و کمی حاصل از بررسی داده‌های موجود مشخص شد گزاره‌های قوی غالباً به‌صورت تحت‌اللفظی ترجمه می‌گردند، در حالی که گزاره‌های ضعیف نظیر and گاهی اوقات به‌صورت تحت‌اللفظی و گاهی تحت عنوان فرایندهای کم‌تخصیصی ترجمه می‌شوند. یافته‌های این تحقیق می‌تواند در پژوهش‌های آتی در زمینة مطالعات ترجمة پیکره‌محور و زبان‌شناسی مقابله‌ای استفاده شود.
لیلا توکلی؛ حمیدرضا شعیری؛ علی ربیع؛ علی کریمی فیروزجانی
چکیده
هر مترجم در محور جانشینیِ واژگان و نیز در محور همنشینیِ ساختار دستوری، با در نظر گرفتن نیت متنِ مبدأ و ملاحظات فرهنگی زبانِ مقصد دست به گزینش می‌زند. با التفات به اینکه مترجم، به‌عنوان گفته‌یابِ پیامِ مؤلف در زبان مبدأ و نیز گفته‌پردازِ همان پیام در زبان مقصد، تحت نفوذ فضایی بیناگفتمانی قرار می‌گیرد، رویکرد نشانه‌معناشناختیِ ...
بیشتر
هر مترجم در محور جانشینیِ واژگان و نیز در محور همنشینیِ ساختار دستوری، با در نظر گرفتن نیت متنِ مبدأ و ملاحظات فرهنگی زبانِ مقصد دست به گزینش می‌زند. با التفات به اینکه مترجم، به‌عنوان گفته‌یابِ پیامِ مؤلف در زبان مبدأ و نیز گفته‌پردازِ همان پیام در زبان مقصد، تحت نفوذ فضایی بیناگفتمانی قرار می‌گیرد، رویکرد نشانه‌معناشناختیِ گفتمانی برای تحلیل فرایند انتقال معنا، اختیار شده است. با در نظر گرفتن تعریف نشانه‌شناختیِ «ترجمه» به‌مثابة رابطة بینافرهنگی و بینامتنی، هدف پژوهش حاضر این است که با روش تحلیلی‌توصیفی نشان دهد در ترجمة پیامبر اثر جبران خلیل جبران و برگردان الهی قمشه‌ای، عناصر فرهنگیِ زبان مبدأ و زبان مقصد تحت کنترل شرایط گفتمانی براساس دو نظام معــنایی هم‌گرا و واگرا نقش‌آفرینی می‌نمایند. از آنجا که کارکرد نظام معنایی هم‌گرا، حفظ ریختار فرهنگی متن مبدأ است و کارکرد نظام معنایی واگرا ایجاد ناهم‌ریختیِ بینافرهنگی، مسئلة پژوهش این است که در ترجمة پیامبر چگونه از تعامل مثبت یا منفیِ دو نظام معنایی هم‌گرا و واگرا، عناصر فرهنگی می‌توانند در چارچوب نظام ارزشی گفتمانی تمهید انتقال معنا را فراهم نمایند؟ فصل تمایز این پژوهش با پژوهش‌های متناظر دیگری که در خصوص پیامبر صورت پذیرفته، در توجه نشانه‌معناشناختی به عناصر بینافرهنگی است. از یک سو التفات نابسندة پژوهشگران به مطالعة فرایند کیفی ترجمه و از سویی دیگر، نیاز مترجمان به مداقة نظر در تفاوت‌های فرهنگی، برای بهبود عملیِ ترجمه‌هایشان ضرورت این پژوهش را توجیه می‌نمایند.
احمد شریفی؛ محمدرضا هاشمی؛ محمود فتوحی رودمعجنی
چکیده
ترجمه کلمن بارکس از آثار مولانا بیشترین سهم را در محبوبیت این آثار به ویژه در میان مخاطبان عام آمریکایی داشته است. از این رو، بررسی کیفیت بازنمایی آثار مولانا در زبان و فرهنگ مقصد از اهمیت بالایی برخوردار است. در این میان، رویکرد مترجم نسبت به سپهر گفتمان یک اثر ادبی در ارتباط با سپهر گفتمان مخاطب مقصد، نقش مهمی در چگونگی بازنمایی تصویر ...
بیشتر
ترجمه کلمن بارکس از آثار مولانا بیشترین سهم را در محبوبیت این آثار به ویژه در میان مخاطبان عام آمریکایی داشته است. از این رو، بررسی کیفیت بازنمایی آثار مولانا در زبان و فرهنگ مقصد از اهمیت بالایی برخوردار است. در این میان، رویکرد مترجم نسبت به سپهر گفتمان یک اثر ادبی در ارتباط با سپهر گفتمان مخاطب مقصد، نقش مهمی در چگونگی بازنمایی تصویر آن اثر و نیز رد یا پذیرش آن در جامعه مقصد دارد. بنابراین، پژوهش حاضر به بررسی این مسئله می‌پردازد که عناصر سپهر گفتمان اشعار مثنوی چگونه ترجمه شده‌اند و شیوه ترجمه این عناصر چه تأثیری بر عناصر بوطیقایی این اشعار داشته است. بررسی و تحلیل ترجمه بارکس از یک بخش از دفتر اول مثنوی نشان میدهد که بارکس بخش عمده‌ای از عناصر سپهر گفتمان اشعار را حذف کرده یا از بافت قرآنی، اسلامی و عرفانی آن خارج ساخته است و در برخی موارد با تلفیق مفاهیم تائوئیسم، سپهر گفتمان اشعار را به کلی تغییر داده است. همچنین، رویکرد بارکس نسبت به عناصر سپهر گفتمان موجب حذف برخی از عناصر بوطیقایی و تغییر محتوای برخی دیگر شده است. شیوه بارکس در ترجمه عناصر سپهر گفتمان را می‌توان در راستای تطبیق دادن این عناصر با تفکر عصر جدید و نیازهای معنوی طیف وسیعی از مخاطبان آمریکایی تفسیر نمود.
مرضیه ملکشاهی؛ علی خزاعی فرید
چکیده
ترجمه نقش بسیار مهمی در تحول تفکر ایرانیان در دوران معاصر داشته است. با وجود این، در زبان فارسی پژوهش‌های تاریخی اندکی دربارة چگونگی انتقال تفکرات وگفتمان‌های غربی و شیوة دریافت آنها صورت گرفته و در همین پژوهش‌های اندک نیز اغلب ذکری از ترجمه و نقش مترجمان و دیگر عاملان ترجمه به میان نیامده است. مقالة حاضر می‌کوشد بر انتقال گفتمان‌های ...
بیشتر
ترجمه نقش بسیار مهمی در تحول تفکر ایرانیان در دوران معاصر داشته است. با وجود این، در زبان فارسی پژوهش‌های تاریخی اندکی دربارة چگونگی انتقال تفکرات وگفتمان‌های غربی و شیوة دریافت آنها صورت گرفته و در همین پژوهش‌های اندک نیز اغلب ذکری از ترجمه و نقش مترجمان و دیگر عاملان ترجمه به میان نیامده است. مقالة حاضر می‌کوشد بر انتقال گفتمان‌های معاصر به‌عنوان حوزةای مهم در تاریخنگاری ترجمه در ایران تأکید کرده و آن را به‌عنوان حوزهای ضروری برای پژوهش به محققان مطالعات ترجمه پیشنهاد کند. در این راستا از میان متدلوژیهای مختلف حوزة تاریخنگاری، «تاریخنگاری دریافت» که یکی از اشکال «نظریة دریافت» میباشد و در حوزة مطالعات تاریخی به‌کار گرفته شده است، به‌عنوان یکی از رویکردهای مناسب برای بررسی انتقال گفتمان‌ها در ایران پیشنهاد می‌شود. بدین‌منظور ابتدا برخی آرا دربارة انتقال گفتمان‌ها را مطرح کرده و سپس به مباحث جاری در حوزة تاریخنگاری ترجمه اشاره میکنیم و در پایان به شرح و بسط نظریة دریافت و کاربرد آن در حوزة تاریخنگاری ترجمه، به‌ویژه بررسی تاریخی انتقال گفتمان‌ها از طریق ترجمه، میپردازیم.
سعیده محققیان؛ سعید کتابی
چکیده
جناس که به‌معنای هم‌جنس بودن است به یکسانی دو یا چند واژه در واج‌های سازنده با معانی متفاوت اطلاق می‌شود. علاوه بر ارزش موسیقایی و آهنگینی که جناس به سخن میدهد، لطیفه‌های آن می‌تواند یکی از ابزارهای افزایش علاقه‌مندی و یادگیری زبان‌آموزان و همچنین ایجاد فضایی شاد در حین آموزش زبان انگلیسی باشد. برای بهره‌مندی از چنین منافعی، ...
بیشتر
جناس که به‌معنای هم‌جنس بودن است به یکسانی دو یا چند واژه در واج‌های سازنده با معانی متفاوت اطلاق می‌شود. علاوه بر ارزش موسیقایی و آهنگینی که جناس به سخن میدهد، لطیفه‌های آن می‌تواند یکی از ابزارهای افزایش علاقه‌مندی و یادگیری زبان‌آموزان و همچنین ایجاد فضایی شاد در حین آموزش زبان انگلیسی باشد. برای بهره‌مندی از چنین منافعی، فهم کامل جناس موجود در لطیفهها برای زبان‌آموزان به نظر الزامی میرسد. پژوهش‌های کمی، درک زبان‌آموزان را از لطیفه‌های دارای عنصر جناس در کلاسهای آموزش زبان انگلیسی ایران بررسی کردهاند. از همین رو، پژوهش حاضر با انتخاب یک کلاس شامل 21 دانشجوی سال سوم کارشناسی زبان انگلیسی (دوازده دانشجو از گرایش مترجمی و نُه دانشجوی گرایش ادبیات) و با استفاده از ابزار سنجش، میزان فهم زبان‌آموزان ایرانی را از این لطیفهها بررسی کرد. نتایج نشان داد که زبان‌آموزان ایرانی دانش خوبی از واژه‌های جناس نداشتند و در شناسایی آنها مشکل داشتند. نتایج این پژوهش و راهکارهای ارائهشده، لزوم توجه بیشتر به پرداختن به آموزش درک طنز در برنامه‌های درسی را یادآور می‌شود. این امر علاوه بر بالابردن سطح زبانی فراگیران می‌تواند فضای آموزشی را نیز فرحبخشتر نماید.
مزدک بلوری
چکیده
پژوهش حاضر می‌کوشد تأثیر سیاست‌ها و اقدامات دو دولت اصلاح‌طلب و اصولگرا را در حوزۀ زنان در انتخاب آثار ادبی فمینیستی برای ترجمه به زبان فارسی در دوران پس از انقلاب ایران بررسی کند. هدف سنجش میزان تاثیرگذاری نهادهای قدرت و سیاست‌هایشان در شکل‌گیری ادبیات ترجمه‌شدۀ زنان در نظام چندگانۀ ادبی کشور است. دولت اصلاح‌طلب سیاست‌هایی ...
بیشتر
پژوهش حاضر می‌کوشد تأثیر سیاست‌ها و اقدامات دو دولت اصلاح‌طلب و اصولگرا را در حوزۀ زنان در انتخاب آثار ادبی فمینیستی برای ترجمه به زبان فارسی در دوران پس از انقلاب ایران بررسی کند. هدف سنجش میزان تاثیرگذاری نهادهای قدرت و سیاست‌هایشان در شکل‌گیری ادبیات ترجمه‌شدۀ زنان در نظام چندگانۀ ادبی کشور است. دولت اصلاح‌طلب سیاست‌هایی برای محققشدن برابری جنسیتی و حضور فعال زنان در عرصههای مختلف زندگی اجتماعی در پیش گرفت و در برابر اندیشههای فمینیستی نرمش بیشتری نشان داد، در حالی که دولت اصولگرا بر محور سیاست زن در خانواده متمرکز شد و به‌طور جدی با فمینیسم و اندیشههای متأثر از آن مقابله کرد. نتایج نشان میدهد آثار ادبی فمینیستی در زمان دولتی که ضدیت چندانی با فمینیسم نداشته بیشتر برای ترجمه انتخاب و روانۀ بازار کتاب ایران شده‌اند. از طرف دیگر، دولتی که سیاست‌هایی در تقابل با فمینیسم اتخاذ کرده نهتنها با ایجاد فضای ضدیت با فمینیسم به‌طور غیرمستقیم باعث کاهش یافتن تعداد آثار ادبی انتخاب شده در این حوزه برای ترجمه شده است، بلکه به‌طور مستقیم نیز وارد عمل شده و از طریق ممیزی کتاب جلوی انتشار تعدادی از آثار ادبی ترجمه شده در حوزۀ زنان را گرفته است.
سمانه فرهادی
چکیده
مقالۀ حاظر با بررسی ترجمۀ پنج نمایش‌نامۀ هنریک ایبسن شامل مرغابی وحشی، جن‌زدگان، روسمرسهولم، وقتی ما مردگان سربرداریم و آیوُلف کوچولو، به قلم بهزاد قادری، می‌کوشد نقش «پژوهش» و «دراماتورژی» را در این ترجمه‌ها نشان دهد. بدین‌منظور، پس از مروری بر کردار نگارشی و پژوهشیِ مترجم، تقسیم‌بندی مشخصی در سه سطح پیرامتنیت، ...
بیشتر
مقالۀ حاظر با بررسی ترجمۀ پنج نمایش‌نامۀ هنریک ایبسن شامل مرغابی وحشی، جن‌زدگان، روسمرسهولم، وقتی ما مردگان سربرداریم و آیوُلف کوچولو، به قلم بهزاد قادری، می‌کوشد نقش «پژوهش» و «دراماتورژی» را در این ترجمه‌ها نشان دهد. بدین‌منظور، پس از مروری بر کردار نگارشی و پژوهشیِ مترجم، تقسیم‌بندی مشخصی در سه سطح پیرامتنیت، بینامتنیت و متنیت صورت گرفته، مصادیقِ هر یک ارائه شده و با تحلیل تفصیلی داده‌های منتخب، این دو ویژگی در ترجمه‌های قادری کندوکاو شده است. یافته‌های مقاله مبین آن است که پیرامتن را در آثار این مترجم می‌توان به سه عنصر مقدمه، نقد و پانویس تقسیم کرد. توسل مترجم به مناسبات بینامتنی از یک سو به‌منظور تحلیل ادبی آثار و از سوی دیگر برای معادلیابیِ مناسب صورت گرفته است. ارزیابی ترجمه‌های قادری در سطح متنیت نیز توفیق نسبی او در ضبطِ محاوره در رسانۀ نوشتار توأم با رویکردی متعادل و متوازن، بازآفرینیِ گوناگونی بیان در دو سطح «کاربر» و «کاربرد» زبان و گرایش به ترجمه‌های اصطلاحی را نشان میدهد. تأکید همیشگی بر ارجحیت وجه «اجراییِ» متون نمایشیِ مقصد بر وجه ادبیِ آنها نیز از دیگر ویژگی‌های ترجمه‌های قادری است.
عباس امام
چکیده
اکثریت قریب به اتفاق مطالبی که تا کنون در گسترة جهان و نیز در سطح کشور ما در زمینة ترجمه نوشته شده و می‌شود، دربارة مسائل مرتبط با ترجمه کتبی است و با وجود گسترش روزافزون و پرشتاب ترجمة دیداری‌شنیداری ، از بررسی مسائل و مشکلات و چند و چون این گونه ترجمه، کمتر نامی به میان می‌آید. به‌عنوان مثال، می‌دانیم که در حال حاضر در کشور ما، ترجمة ...
بیشتر
اکثریت قریب به اتفاق مطالبی که تا کنون در گسترة جهان و نیز در سطح کشور ما در زمینة ترجمه نوشته شده و می‌شود، دربارة مسائل مرتبط با ترجمه کتبی است و با وجود گسترش روزافزون و پرشتاب ترجمة دیداری‌شنیداری ، از بررسی مسائل و مشکلات و چند و چون این گونه ترجمه، کمتر نامی به میان می‌آید. به‌عنوان مثال، می‌دانیم که در حال حاضر در کشور ما، ترجمة ده‌ها فیلم و سریال از/ به زبان‌های مختلف، دوبله آنها، و نیز زیرنویسی برای برخی از این همه فرآورده‌های دیداری‌شنیداری، هم مخاطبان میلیونی دارد و هم تأثیرات زبانی‌فرهنگی بسیار، و هم انجامشان ده‌ها نفر و چندین نهاد دولتی و غیردولتی را به خود مشغول داشته است. ولی حقیقت این است که در زمینة آموزش و پژوهش مسائل این حوزة تخصصی، متأسفانه تناسبی بین عمل گسترده و نظریه‌پردازی اندک در آن باره دیده نمی‌شود. این نوشتار، تلاشی است خرد در راستای جبران این کاستی کلان. نویسنده کوشیده است تا با بررسی فیلم‌نامه و ترجمة فارسی سه فیلم کارتونی «پاندای کونگ فوکار»، «شنل قرمزی» و «رئیس مزرعه»، چگونگی به‌کارگیری «ترفندهای بومی‌سازی» مترجمان و نیز صداپیشگان (دوبلورها) ایرانی را در آنها مد نظر قرار دهد و نوعی «دسته‌بندی هشت‌گانه» برای «جایگزین‌سازی» تدوین و عرضه نماید. نتایج پژوهش نشان داد که مترجمان و صداپیشگان ایرانی با هدف عمدة «سرگرم‌سازی مخاطب» می‌کوشند تا در ترجمه‌های خود عمدتاً از یکی یا ترکیبی از «ترفندهای هشت‌گانة» مورد اشاره این نوشتار استفاده کنند.
مصطفی حسینی
چکیده
مقالۀ حاضر به بررسی ترجمۀ فارسی یکی از مقالات دانشنامۀ ایرانیکا تحت عنوان «تأثیر رباعیّات عمر خیّام بر ادبیّات و جامعۀ غرب» (2008) می‌پردازد که مصطفی صداقت‌رستمی آن را با عنوان «عمر خیّام؛ در صحنۀ ادبی و اجتماعی آن سوی آب‌ها»، ترجمه کرده و در ماهنامۀ گلستانه، تیرماه 1393، شمارۀ 131، ص 67- 69 منتشر شده است. متأسفانه خطاهای پُرشمار ...
بیشتر
مقالۀ حاضر به بررسی ترجمۀ فارسی یکی از مقالات دانشنامۀ ایرانیکا تحت عنوان «تأثیر رباعیّات عمر خیّام بر ادبیّات و جامعۀ غرب» (2008) می‌پردازد که مصطفی صداقت‌رستمی آن را با عنوان «عمر خیّام؛ در صحنۀ ادبی و اجتماعی آن سوی آب‌ها»، ترجمه کرده و در ماهنامۀ گلستانه، تیرماه 1393، شمارۀ 131، ص 67- 69 منتشر شده است. متأسفانه خطاهای پُرشمار و متنوّعی به این ترجمه راه یافته است که برخی از آنها عبارتند از: ضبطِ نادرست نام افراد، توجّهنکردن به ضبط اشهر عناوین کتابها، ترجمهنکردن برخی عناوین، ترجمۀ نادرست برخی جملات و مواردی از این دست. نویسندۀ حاضر این موارد را در هفت فقره دسته‌بندی و در هر مورد پیشنهاد و توضیحی مناسب عرضه کرده است. این موارد عبارتند از: 1) تلفظ و ضبط نامهای فرانسوی، 2) تلفظ و ضبط نامهای آلمانی، 3) تلفظ و ضبط نامهای انگلیسی، 4) تلفظ و ضبط نامهای هلندی، 5) عناوین ترجمهنشده، 6) عناوینی که غلط ترجمه شده‌اند و 7) ترجمه‌های نادرست برخی از جملات. ناگفته نماند که این گونه ترجمه‌های شتابزده مصداقِ کوششِ بیفایده است و نهتنها باری از دوشِ مشتاقانِ این عرصه بر نمیدارد، بلکه می‌تواند مبتدیّان و خوانندگانِ نوسفر را نیز به کژراهه بیفکند.
سمانه فرهادی؛ علیرضا خان جان
چکیده
مقالۀ حاضر با الهام از چارچوب نظری تاریخ‌نگاریِ خُرد در حوزۀ ترجمه (ازجمله کار آدامو، 2006) بر یکی از وجوه هنریِ مغفول‌مانده و پراهمیت سعدی انگشت می‌گذارد: پادشاه سخن در ساحت مترجمی چیره‌دست. بدین منظور، پس از مروری بر پیشینۀ مطالعاتیِ موجود و معرفی اجمالی رویکرد تاریخ‌نگاریِ خُرد، گونه‌های مختلف ترجمه را در گلستان طبقه‌بندی و ...
بیشتر
مقالۀ حاضر با الهام از چارچوب نظری تاریخ‌نگاریِ خُرد در حوزۀ ترجمه (ازجمله کار آدامو، 2006) بر یکی از وجوه هنریِ مغفول‌مانده و پراهمیت سعدی انگشت می‌گذارد: پادشاه سخن در ساحت مترجمی چیره‌دست. بدین منظور، پس از مروری بر پیشینۀ مطالعاتیِ موجود و معرفی اجمالی رویکرد تاریخ‌نگاریِ خُرد، گونه‌های مختلف ترجمه را در گلستان طبقه‌بندی و با تحلیل نمونههایی از هریک، ابعاد مختلف کنش ترجمانی سعدی را کندوکاو کردهایم. یافته‌های مقاله مبین آن است که سعدی از سبکی تلفیقی در ترجمه بهره می‌گیرد که گاه توأم با پایبندی به متن مبدأ در عین سادگی و بیآلایشی است و گاه، در مواردی بیشتر، از متن مبدأ فاصله می‌گیرد و به ویژگی‌های سبکیِ نثر فنّی از حیث بیان مسجع و موزون و توسل به آرایههای ادبی نزدیک می‌شود. در عین حال، سعدی در هر دو شیوه به معیارهای تألیف در حد متعالیِ آن نایل آمده و بهنظر میرسد که در همهحال نیاز مخاطب را مدّ نظر داشته است. به‌طور کلی، سبک ترجمۀ سعدی نیز همچون سایر وجوه هنری او خلافآمد عادتِ معمول در زمانۀ اوست و این دقیقاً نکتهای است که بر نبوغ یکّه و یگانۀ وی مهر تأیید می‌زند: سعدی در همهحال بیهمتاست، در تألیف و در ترجمه.
یاسمین خلیقی؛ علی خزاعی فرید؛ علی ناظمیان فرد
چکیده
ترجمه آثار ادبی در ایران، همواره تابعی از شرایط سیاسی-اجتماعی، گرایش های روشنفکری و ایدئولوژی مسلط در هر یک از دوره های تاریخی بوده است. یکی از مهم ترین دوره ها که رویدادهای سیاسی-اجتماعی آن در تحولات فرهنگی و ادبی و روشنفکری مؤثر بوده است، دوره بین سال های 1320 تا 1332 است. در این دوره، حزب توده نسبت به دیگر جریان های فکری و سیاسی در اوج ...
بیشتر
ترجمه آثار ادبی در ایران، همواره تابعی از شرایط سیاسی-اجتماعی، گرایش های روشنفکری و ایدئولوژی مسلط در هر یک از دوره های تاریخی بوده است. یکی از مهم ترین دوره ها که رویدادهای سیاسی-اجتماعی آن در تحولات فرهنگی و ادبی و روشنفکری مؤثر بوده است، دوره بین سال های 1320 تا 1332 است. در این دوره، حزب توده نسبت به دیگر جریان های فکری و سیاسی در اوج توفّق بوده و در واقع نیروی پیشروی جریان های روشنفکری به حساب می آمده است. تقریباً تمام نویسندگان و مترجمان آن دوران یا مدتی عضو این حزب بوده اند و یا دست کم به لحاظ فکری به آن گرایش داشتند. در پژوهش حاضر سعی شده است تا تأثیرات حزب توده و ایدئولوژی چپ در عرصه انتخاب آثار ادبی جهت ترجمه مورد بررسی قرار گیرد. بدین منظور، آثار ادبی ترجمه شده در طول سال های 1320 تا 1332 مورد ارزیابی قرار گرفته اند تا تأثیر و بازتاب این ایدئولوژی در سطح انتخاب مشخص شود. ازاین رو ابتدا با بررسی مقدمه های مترجمان و نظریات محققین ادبی که به معرفی پیشینه نویسندگان و موضوع و محتوای آثار ادبی آنها پرداخته اند، آثار ادبی همسو با مؤلفه‌های معنایی آشکار و پنهان تفکر چپ دسته بندی شده است و سپس با انتخاب مهم ترین اثر از هر دسته و به کارگیری نظریه جامعه شناسی ادبیات لئو لوونتال در آن، شاهدی دیگر بر همسو بودن آثار با این تفکر خواهیم یافت. نتایج نشان می دهد که این مؤلفه‌های معنایی در آثار آموزه رئالیسم سوسیالیستی، ادبیات نویسندگان چپ گرا و تا حدودی آثار ادبی رئالیستی نمود می یابند و بیش از نیمی از آثار ادبی انتخاب شده جهت ترجمه در آن دوران در این سه دسته قرار می گیرند.
محمّدرضا فارسیان؛ مهشید جعفرزاده باکویی
چکیده
گوستاو فلوبر، پایه‌گذار مکتب رئالیسم و جزو نخستین نگارندگان رمان مدرن به شمار می‌آید. او علاوه بر دقت و وسواس بی‌حد در گزینش جملات که سبک نگارش وی را از دیگر نویسندگان متمایز میکند، نگاهی روان‌کاوانه به مسائل و دردهای اجتماعی دارد. شاهکار او رمان مادام بواری است که تأثیر بسزایی بر نگارش بسیاری از رمان‌های بزرگ جهان داشته است. ...
بیشتر
گوستاو فلوبر، پایه‌گذار مکتب رئالیسم و جزو نخستین نگارندگان رمان مدرن به شمار می‌آید. او علاوه بر دقت و وسواس بی‌حد در گزینش جملات که سبک نگارش وی را از دیگر نویسندگان متمایز میکند، نگاهی روان‌کاوانه به مسائل و دردهای اجتماعی دارد. شاهکار او رمان مادام بواری است که تأثیر بسزایی بر نگارش بسیاری از رمان‌های بزرگ جهان داشته است. باوجوداینکه برخی از آثار وی توسط مترجمان بنام به فارسی ترجمه شده‌اند اما مترجمان دیگری نیز، دست به ترجمه دوباره و چندباره این آثار زدهاند که این مسئله خود بهنوعی گواه اهمیت و حضور این نویسنده و آثار وی در ادبیات فارسی است. این مقاله خواهد کوشید تا به بررسی جایگاه این نویسنده، آثار وی و میزان تأثیرگذاری او بر نویسندگان ایرانی و سیر داستاننویسی فارسی بپردازد.
سمیر حسنوندی؛ مجتبی عسکری؛ اسماء عالیشوندی؛ زهرا جان نثاری لادانی
چکیده
مطالعۀ حاضر بر آن است تا عملکرد دو پارادایم مهم ترجمه را در ادبیات کودک به تصویر بکشد. این دو پارادایم عبارت‌اند از: 1) پارادایم تعادل؛ 2) پارادایم اسکوپوس. پارادایم نخست تعادل را در متن مبدأ جستجو میکند، درحالی‌که پارادایم دوم به‌دنبال آن در متن مقصد است. بدین منظور سه ترجمۀ برجستۀ داستان شازده کوچولو از محمد قاضی، احمد شاملو و ابوالحسن ...
بیشتر
مطالعۀ حاضر بر آن است تا عملکرد دو پارادایم مهم ترجمه را در ادبیات کودک به تصویر بکشد. این دو پارادایم عبارت‌اند از: 1) پارادایم تعادل؛ 2) پارادایم اسکوپوس. پارادایم نخست تعادل را در متن مبدأ جستجو میکند، درحالی‌که پارادایم دوم به‌دنبال آن در متن مقصد است. بدین منظور سه ترجمۀ برجستۀ داستان شازده کوچولو از محمد قاضی، احمد شاملو و ابوالحسن نجفی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. در پایان مشخص شد که ترجمۀ شاملو، برخلاف دو مترجم دیگر ترجمه‌ای مخاطب- مدار و بر پایۀ پارادایم اسکوپوس است که مخاطبین خاص خود،یعنی کودکان را کاملاً در نظر می‌گیرد. دو مترجم دیگر رویکردی متن- مدار در ترجمه‌های خود ارائه داده و گاهی از واژگان و عباراتی استفاده کردهاند که درک آن برای کودکان پیچیده است. ترجمۀ این دو مترجم را باید ذیل پارادایم تعادل در نظر گرفت. پژوهش حاضر به این نتیجه میرسد که پارادایم اسکوپوس، بهمراتب فراگیرتر از پارادایم تعادل در مسئلۀ ترجمۀ ادبیات کودک است.
حمید رضا شعیری؛ بابک اشتری
چکیده
ترجمه، فرآیندی فعال است که در هنگام انتقالِ ساختار و مفاهیم از متن مبدأ به مقصد، ما را با دو نظام معنایی و ارزشی مواجه میکند. نظام معنایی به معناهای بسیط و خرده معناها قابل تقسیم است. نظام ارزشی نیز می‌تواند از ارزش‌های ارجاعی تا ارزش‌های انتزاعی گسترده شود. در این پژوهش که بر خرده- معناها و رابطۀآن‌ها با نظام ارزشی در ترجمه تأکید ...
بیشتر
ترجمه، فرآیندی فعال است که در هنگام انتقالِ ساختار و مفاهیم از متن مبدأ به مقصد، ما را با دو نظام معنایی و ارزشی مواجه میکند. نظام معنایی به معناهای بسیط و خرده معناها قابل تقسیم است. نظام ارزشی نیز می‌تواند از ارزش‌های ارجاعی تا ارزش‌های انتزاعی گسترده شود. در این پژوهش که بر خرده- معناها و رابطۀآن‌ها با نظام ارزشی در ترجمه تأکید دارد، به تبیین مبانی خرده معناهای ذاتی و اجتماعی- فرهنگی ، بر اساس دیدگاه فرانسوا راستیرمیپردازیم و سپس با توجه به مساله بینا فرهنگی،تفاوت‌های فرایند معناسازی در ترجمه را با رویکردی معناشناختی مورد تحلیل قرار میدهیم. فرض ما این است که خرده معناهای ذاتی به منزلۀ پاسخی مقدماتی به نیازهای اولیه ترجمه و خرده معناهای اجتماعی- فرهنگی پاسخی به نیازهای اصلی ترجمه محسوب می‌شوند.بااینوجود دخالت نظام ارزشی گفتمان می‌تواند فرآیند شکل‌گیری معنا در کنش ترجمه را تحت تأثیر خود قرار داده و مرزهای معنایی را جابجا کند. هدف از این پژوهش، تحلیل جایگاه خرده معناها در فرایند ترجمه و رابطۀ آن با نظام ارزشی گفتمان هنگام کنش ترجمه است.
الهام محمدی؛ فرزانه کریمیان
چکیده
با توجه به اینکه امروزه همه حرفه ها به سمت علمی شدن پیش می روند پرواضح است که ترجمه نیز از این امر مستثنا نبوده و مترجمان بیش از پیش تلاش می کنند تا با تکیه بر نظریه ها دست به قلم ببرند و اثری را ترجمه کنند. غالب نظریه ها و اندیشه هایی که از دیرباز تاکنون در مورد ترجمه مطرح شده اند بر پایه نوعی دوگانگی و تقابل بین واژه و معنا استوار هستند. ...
بیشتر
با توجه به اینکه امروزه همه حرفه ها به سمت علمی شدن پیش می روند پرواضح است که ترجمه نیز از این امر مستثنا نبوده و مترجمان بیش از پیش تلاش می کنند تا با تکیه بر نظریه ها دست به قلم ببرند و اثری را ترجمه کنند. غالب نظریه ها و اندیشه هایی که از دیرباز تاکنون در مورد ترجمه مطرح شده اند بر پایه نوعی دوگانگی و تقابل بین واژه و معنا استوار هستند. بر اساس این دوگانگی، واژه و معنای یک اثر، دو قطب مخالف یکدیگرند که اغلب نمی توانند هر دو با هم ترجمه شوند و به زبان مقصد انتقال یابند. هدف اصلی مقاله حاضر بررسی تعامل و همزیستی واژه و معنا است و روشی که بواسطۀ آن در هنگام ترجمه این دوگانگی از میان برداشته شود و واژه و معنای اثر مبدأ همراه هم منتقل گردد.
