مطالعات ترجمه
ترجمۀ ادبیات عرفانی: تحلیل ترجمۀ آربری از تذکرة الأولیاء عطار از منظری پسااستعماری

مرضیه ملکشاهی؛ قدرت حسنی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 آذر 1403

https://doi.org/10.22067/lts.2024.89993.1295

چکیده
  این مقاله ترجمۀ آرتور جان آربری از تذکرة الأولیاء عطار را از دیدگاه پسااستعماری بررسی می‌کند. تذکرة الأولیاء که به معرفی عارفان برجستۀ اسلامی می‌پردازد، تصویری ژرف از غنای سنت‌های معنوی ایران را به نمایش می‌گذارد. ترجمۀ انگلیسی آربری در سال ۱۹۶۰، نگرش‌های شرق‌شناسانه‌ای را بازتاب می‌دهد که در میان دانشگاهیان غربی اواسط قرن ...  بیشتر

مطالعات ترجمه
عاملیت ترجمه در ورود علم روان‌شناسی به ایران؛ بررسی چهار دهۀ اول ۱۳۰۰ش

Somaye Delzendehrooy

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 آذر 1403

https://doi.org/10.22067/lts.2024.89066.1273

چکیده
  آغاز ترجمه از زبان‌های اروپایی در ایران در عصر قاجار مبتنی بر نیاز کشور به علوم جدید بود که ایران از آن عقب مانده بود. این دلیل تابه‌امروز، ‌یکی‌از دلایل عمدۀ ترجمه به‌خصوص از زبان‌های اروپایی بوده‌است. بنابراین بررسی عاملیت ترجمه در ورود علوم مختلف به ایران ضروری‌می‌نماید. پژوهش حاضر به بررسی عاملیت ترجمه در زمینه‌سازی برای ...  بیشتر

مطالعات ترجمه
شکسته‌نویسی در ترجمه: مطالعه موردی رمان ماجراهای هاکلبری فین

رؤیا منصفی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 آذر 1403

https://doi.org/10.22067/lts.2024.88209.1259

چکیده
  تعیین مرز شکسته‌نویسی در زبان فارسی همواره مورد مناقشه بوده است و در ترجمه که مترجم با دو زبان سروکار دارد نمود بیشتری پیدا می‌کند. مطالعۀ حاضر با رویکردی توصیفی - مقایسه‌ای در تحقیق کیفی از نوع موردپژوهی و با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند و بر مبنای اصول شکسته‌نویسی طبیب‌زاده به بررسی 15 ترجمه از رمان «ماجراهای هاکلبری‌فین» ...  بیشتر

مطالعات ترجمه
بررسی تاریخی زبان و ترجمه در تئاترهای مشهد: از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی ایران

علی نجف زاده؛ سعید عامری

دوره 56، شماره 4 ، بهمن 1402، ، صفحه 169-204

https://doi.org/10.22067/lts.2024.85516.1232

چکیده
  اجراهای نمایشی از قبیل مرثیه‌خوانی، تعزیه یا روحوضی همیشه بخشی از جامعۀ ایران بوده است و پیشینه‌ای طولانی دارد؛ امّا تئاتر به‌مثابة پدیده‌ای فرهنگی و مدرن از اواخر دورۀ قاجار به جامعه ایران معرّفی شد. محتوای نمایش، نحوۀ اجرا یا بازیگری و زبانِ انتقالِ مفاهیم سه عنصر مهم در تئاتر هستند. مطالعات تاریخی و مطالعات ترجمه تاکنون به جنبه‌های ...  بیشتر

ترجمة متون ادبی: بررسی رابطۀ متقابل زبان و فرهنگ عامّه در حوزة آموزش ترجمه

آنیتا امیری

دوره 56، شماره 2 ، تیر 1402، ، صفحه 33-69

https://doi.org/10.22067/lts.2022.77917.1145

چکیده
  پژوهش حاضر با هدف بررسی و معرّفی راهکارهای مؤثر برای بالا بردن سطح مهارت‌های ترجمة ادبی دانشجویان رشتة زبان و ادبیّات آلمانی در ایران انجام می‌شود. بخش اوّل این مقاله به تبیین مفهوم فرهنگ، به‌ویژه فرهنگ عامّه و تأثیر ژرف آن بر ادبیّات و اهمّیّت پرداختن به تفاوت‌های فرهنگی در حوزة آموزش ترجمه می‌پردازد. بخش دوم شیوه‌های گوناگونی ...  بیشتر

تأثیر ایدئولوژی در ترجمه: بررسی برگردان فارسی خبری از واشنگتن‌تایمز

عشرت سادات میرحسینی

دوره 56، شماره 1 ، فروردین 1402، ، صفحه 195-218

https://doi.org/10.22067/lts.2022.72315.1064

چکیده
  خبرهای سیاسی از متونی است که ظرفیت بالایی در تقابل‌های ایدئولوژیکی از خود نشان می­دهد. این پژوهش سعی دارد راهبردهای مورد استفادۀ مترجم در فرآیند انتقال از متن مبدأ به مقصد را مورد واکاوی قرار دهد و پُربسامدترین آنها را در یک متن سیاسی مشخص کند. از سوی دیگر نشان می­دهد که چگونه مترجم در آنِ ‌واحد از چندین راهبرد مختلف استفاده می­کند ...  بیشتر

مطالعۀ نقش ترجمه در ژورنالیسم بینافرهنگی با مطالعۀ موردی رادیو پارس تودی برون مرزی ایران به زبان آلمانی

محمد اخگری

دوره 55، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 1-27

https://doi.org/10.22067/jlts.2021.61217.0

چکیده
  پیدایش رسانۀ شنیداری رادیو و امکان ارسال پیام شنیداری به دوردست‌ها، این رسانۀ را به فرصتی برای اطلاع‌رسانی و تبلیغ مبدل ساخت و هم ازاین روست که سرویس‌های جهانی رسانه‌های مختلف مخصوصاً در دوران جنگ جهانی دوم به سرعت شروع به کار کردند. ترجمه اصلی‌ترین رکن رسانه‌های برون مرزی است و رادیوهای پارس‌تودی –برون مرزی صدا و سیما- به ...  بیشتر

ترجمه و مدرنیته در دوره مشروطه: موردپژوهی: ترجمه سرگذشت ژیل بلاس به فارسی

مریم قدرتی؛ محمد رضا هاشمی؛ امید آزادی بوگر

دوره 55، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 111-137

https://doi.org/10.22067/jlts.2021.40550

چکیده
  در دوره مشروطه روشنفکران نقش مؤثّری در بروز و ظهور برخی تحوّلات در جامعه داشته‌اند و این رسالت تا حدّی از طریق ترجمه و تألیف آثاری با محتوای خاص صورت پذیرفته است. درباره نقش ترجمه در انتقال گفتمان مدرنیته به ایران در دوره مشروطه در پژوهش‌های مختلف به کرّات و به طور کلّی بدون تحلیل دقیق متون ترجمه‌ای و مقایسه آن‌ها با متون اصلی از ...  بیشتر

بررسی وضعیت نهادهای قدرت، ناشران و آثار ترجمه شده و تألیفی برگزیده در حوزه ادبیات کودک و نوجوان در ایران: مورد پژوهی سال‌های 1340-1357

نادیا غضنفری مقدم؛ محمد رضا هاشمی؛ محمود رضا قربان صباغ

دوره 54، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 1-22

https://doi.org/10.22067/lts.v54i1.73661

چکیده
  نهادهای قدرت در هر جامعه‌ای همواره درصدد کنترل و هدایت نظام ادبی کشور خویش بوده‌اند و ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست. به لطف ترجمه‌های بسیاری که از آثار کودک و نوجوان طیّ دهۀ 40 و 50 شمسی وارد بازار ایران شدند، نهادهایی برای ارزیابی و هدایت تولیدات آنها تأسیس شدند. در میان شیوه‌های مختلف نظارتیِ نهادها، سیاست اهدای جوایز مؤثرترین ...  بیشتر

زباهنگ ناسزا در فارسی و معادل‌های ترجمه‌شدۀ انگلیسی براساس الگوی هایمز؛ مطالعۀموردی پیکرۀ زبانی رمان دایی‌جان ناپلئون

معصومه مهرابی؛ بهروز محمودی بختیاری

دوره 53، شماره 4 ، بهمن 1399، ، صفحه 31-59

https://doi.org/10.22067/lts.v53i4.86546

چکیده
  این پژوهش مقولۀ ناسزا را بر مبنای داده‌های پیکره‌ای در زبان‌های فارسی و انگلیسی بررسی می‌کند. در اینجا از مفهوم زباهنگ برای اشاره به رابطۀ دو سویۀ زبان و فرهنگ استفاده می‌شود. بررسی ناسزا می‌تواند به روشن‌تر شدن رابطة میان زبان و فرهنگ کمک کند، خاصه اینکه در دو زبان بررسی شود. به‌منظور انجام چنین تحقیقی از داده‌های زبانی رمان ...  بیشتر

ترجمه گزاره‌های فراگفتمانی در گفتمان سیاسی تد: بررسی کم ‌تخصیصی معنایی میان زبان انگلیسی و فارسی در پیکره موازی

رضا کاظمیان؛ مهرداد واشقانی فراهانی

دوره 53، شماره 2 ، تیر 1399، ، صفحه 127-154

https://doi.org/10.22067/lts.v53i2.85499

چکیده
  گزاره‌های فراگفتمانی از عناصر مهم فراگفتمانی‌اند که برای برقراری ارتباط میان بخش‌های مختلف گفتمان و همچنین کمک به مخاطبان (خواننده و شنونده) در درک روابط کاربردشناختی به‌کار می‌روند. پژوهش حاضر با هدف بررسی این عناصر فراگفتمانی و ارائة پژوهشی پیکره‌محور و مقایسه‌ای بر روی برخی از مهم‌ترین گزاره‌های فراگفتمانی موجود در زبان ...  بیشتر

تحلیل فرایند انتقال معنا در ترجمه با رویکرد نشانه‌معناشناسی گفتمانی (مطالعه موردی: اثر پیامبر ترجمه حسین الهی قمشه‌ای)

لیلا توکلی؛ حمیدرضا شعیری؛ علی ربیع؛ علی کریمی فیروزجانی

دوره 53، شماره 1 ، فروردین 1399، ، صفحه 1-29

https://doi.org/10.22067/lts.v53i1.84468

چکیده
  هر مترجم در محور جانشینیِ واژگان و نیز در محور همنشینیِ ساختار دستوری، با در نظر گرفتن نیت متنِ مبدأ و ملاحظات فرهنگی زبانِ مقصد دست به گزینش می‌زند. با التفات به اینکه مترجم، به‌عنوان گفته‌یابِ پیامِ مؤلف در زبان مبدأ و نیز گفته‌پردازِ همان پیام در زبان مقصد، تحت نفوذ فضایی بیناگفتمانی قرار می‌گیرد، رویکرد نشانه‌معناشناختیِ ...  بیشتر

بررسی سپهر گفتمان در ترجمه بارکس از اشعار مثنوی مولانا

احمد شریفی؛ محمدرضا هاشمی؛ محمود فتوحی رودمعجنی

دوره 51، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 1-18

https://doi.org/10.22067/lts.v51i1.72165

چکیده
  ترجمه کلمن بارکس از آثار مولانا بیشترین سهم را در محبوبیت این آثار به ویژه در میان مخاطبان عام آمریکایی داشته است. از این رو، بررسی کیفیت بازنمایی آثار مولانا در زبان و فرهنگ مقصد از اهمیت بالایی برخوردار است. در این میان، رویکرد مترجم نسبت به سپهر گفتمان یک اثر ادبی در ارتباط با سپهر گفتمان مخاطب مقصد، نقش مهمی در چگونگی بازنمایی تصویر ...  بیشتر

رویکردی نو از طریق ترجمه برای تحلیل تاریخی انتقال گفتمان‌ها و نظریه‌ها

مرضیه ملکشاهی؛ علی خزاعی فرید

دوره 50، شماره 4 ، بهمن 1396، ، صفحه 1-24

https://doi.org/10.22067/lts.v50i4.66363

چکیده
  ترجمه نقش بسیار مهمی در تحول تفکر ایرانیان در دوران معاصر داشته است. با وجود این، در زبان فارسی پژوهش‌های تاریخی اندکی دربارة چگونگی انتقال تفکرات وگفتمان‌های غربی و شیوة دریافت آن‌ها صورت گرفته و در همین پژوهش‌های اندک نیز اغلب ذکری از ترجمه و نقش مترجمان و دیگر عاملان ترجمه به میان نیامده است. مقالة حاضر می‌کوشد بر انتقال گفتمان‌های ...  بیشتر

طنز و جناس: بررسی مشکلات زبان‌آموزان ایرانی در فهم لطیفه‌های دارای عنصر جناس

سعیده محققیان؛ سعید کتابی

دوره 50، شماره 3 ، مهر 1396، ، صفحه 1-27

https://doi.org/10.22067/lts.v50i3.66565

چکیده
  جناس که به‌معنای هم‌جنس بودن است به یکسانی دو یا چند واژه در واج‌های سازنده با معانی متفاوت اطلاق می‌شود. علاوه بر ارزش موسیقایی و آهنگینی که جناس به سخن می‌دهد، لطیفه‌های آن می‌تواند یکی از ابزارهای افزایش علاقه‌مندی و یادگیری زبان‌آموزان و همچنین ایجاد فضایی شاد در حین آموزش زبان انگلیسی باشد. برای بهره‌مندی از چنین منافعی، ...  بیشتر

نقش سیاست‌های حوزۀ زنان در انتخاب آثار ادبی فمینیستی برای ترجمه به زبان فارسی

مزدک بلوری

دوره 50، شماره 3 ، مهر 1396، ، صفحه 29-47

https://doi.org/10.22067/lts.v50i3.63487

چکیده
  پژوهش حاضر می‌کوشد تأثیر سیاست‌ها و اقدامات دو دولت اصلاح‌طلب و اصولگرا را در حوزۀ زنان در انتخاب آثار ادبی فمینیستی برای ترجمه به زبان فارسی در دوران پس از انقلاب ایران بررسی کند. هدف سنجش میزان تاثیرگذاری نهادهای قدرت و سیاست‌هایشان در شکل‌گیری ادبیات ترجمه‌شدۀ زنان در نظام چندگانۀ ادبی کشور است. دولت اصلاح‌طلب سیاست‌هایی ...  بیشتر

نقش پژوهش و دراماتورژی در (باز)ترجمه: نگاهی به ویرایش و بازترجمة آثار ایبسن به قلم بهزاد قادری

سمانه فرهادی

دوره 50، شماره 2 ، تیر 1396، ، صفحه 117-150

https://doi.org/10.22067/lts.v50i2.62835

چکیده
  مقالۀ حاظر با بررسی ترجمۀ پنج نمایش‌نامۀ هنریک ایبسن شامل مرغابی وحشی، جن‌زدگان، روسمرسهولم، وقتی ما مردگان سربرداریم و آیوُلف کوچولو، به قلم بهزاد قادری، می‌کوشد نقش «پژوهش» و «دراماتورژی» را در این ترجمه‌ها نشان دهد. بدین‌منظور، پس از مروری بر کردار نگارشی و پژوهشیِ مترجم، تقسیم‌بندی مشخصی در سه سطح پیرامتنیت، ...  بیشتر

ترفند‌های بومی‌سازی در ترجمه فارسی فیلم‌های کارتونی: «رئیس مزرعه»، «شنل قرمزی»، و «پاندای کونگ‌فوکار»

عباس امام

دوره 49، شماره 4 ، بهمن 1395، ، صفحه 35-59

https://doi.org/10.22067/lts.v49i4.61830

چکیده
  اکثریت قریب به اتفاق مطالبی که تا کنون در گسترة جهان و نیز در سطح کشور ما در زمینة ترجمه نوشته شده و می‌شود، دربارة مسائل مرتبط با ترجمه کتبی است و با وجود گسترش روزافزون و پرشتاب ترجمة دیداری‌شنیداری ، از بررسی مسائل و مشکلات و چند و چون این گونه ترجمه، کمتر نامی به میان می‌آید. به‌عنوان مثال، می‌دانیم که در حال حاضر در کشور ما، ترجمة ...  بیشتر

نقدی بر ترجمۀ مدخلی از دانشنامۀ ایرانیکا

مصطفی حسینی

دوره 49، شماره 2 ، تیر 1395، ، صفحه 113-128

https://doi.org/10.22067/lts.v49i2.60598

چکیده
  مقالۀ حاضر به بررسی ترجمۀ فارسی یکی از مقالات دانشنامۀ ایرانیکا تحت عنوان «تأثیر رباعیّات عمر خیّام بر ادبیّات و جامعۀ غرب» (2008) می‌پردازد که مصطفی صداقت‌رستمی آن را با عنوان «عمر خیّام؛ در صحنۀ ادبی و اجتماعی آن سوی آب‌ها»، ترجمه کرده و در ماهنامۀ گلستانه، تیرماه 1393، شمارۀ 131، ص 67- 69 منتشر شده است. متأسفانه خطاهای پُرشمار ...  بیشتر

سعدیِ مترجم در «گلستان» ادب پارسی

سمانه فرهادی؛ علیرضا خان جان

دوره 48، شماره 4 ، بهمن 1394، ، صفحه 53-77

https://doi.org/10.22067/lts.v48i4.56086

چکیده
  مقالۀ حاضر با الهام از چارچوب نظری تاریخ‌نگاریِ خُرد در حوزۀ ترجمه (ازجمله کار آدامو، 2006) بر یکی از وجوه هنریِ مغفول‌مانده و پراهمیت سعدی انگشت می‌گذارد: پادشاه سخن در ساحت مترجمی چیره‌دست. بدین منظور، پس از مروری بر پیشینۀ مطالعاتیِ موجود و معرفی اجمالی رویکرد تاریخ‌نگاریِ خُرد، گونه‌های مختلف ترجمه را در گلستان طبقه‌بندی و ...  بیشتر

تاثیرات ایدئولوژی چپ در عرصه انتخاب آثار ادبی جهت ترجمه

یاسمین خلیقی؛ علی خزاعی فرید؛ علی ناظمیان فرد

دوره 48، شماره 3 ، مهر 1394، ، صفحه 1-28

https://doi.org/10.22067/lts.v48i3.48323

چکیده
  ترجمه آثار ادبی در ایران، همواره تابعی از شرایط سیاسی-اجتماعی، گرایش های روشنفکری و ایدئولوژی مسلط در هر یک از دوره های تاریخی بوده است. یکی از مهم ترین دوره ها که رویدادهای سیاسی-اجتماعی آن در تحولات فرهنگی و ادبی و روشنفکری مؤثر بوده است، دوره بین سال های 1320 تا 1332 است. در این دوره، حزب توده نسبت به دیگر جریان های فکری و سیاسی در اوج ...  بیشتر

پذیرش ادبی گوستاو فلوبر در ایران

محمّدرضا فارسیان؛ مهشید جعفرزاده باکویی

دوره 48، شماره 3 ، مهر 1394، ، صفحه 29-53

https://doi.org/10.22067/lts.v48i3.53065

چکیده
  گوستاو فلوبر، پایه‌گذار مکتب رئالیسم و جزو نخستین نگارندگان رمان مدرن به شمار می‌آید. او علاوه بر دقت و وسواس بی‌حد در گزینش جملات که سبک نگارش وی را از دیگر نویسندگان متمایز می‌کند، نگاهی روان‌کاوانه به مسائل و دردهای اجتماعی دارد. شاهکار او رمان مادام بواری است که تأثیر بسزایی بر نگارش بسیاری از رمان‌های بزرگ جهان داشته است. ...  بیشتر

ترجمۀ ادبیات کودک از منظر پارادایم اسکوپوس و تعادل (مطالعۀ موردی: داستان شازده کوچولو)

سمیر حسنوندی؛ مجتبی عسکری؛ اسماء عالیشوندی؛ زهرا جان نثاری لادانی

دوره 48، شماره 3 ، مهر 1394، ، صفحه 117-137

https://doi.org/10.22067/lts.v48i3.53247

چکیده
  مطالعۀ حاضر بر آن است تا عملکرد دو پارادایم مهم ترجمه را در ادبیات کودک به تصویر بکشد. این دو پارادایم عبارت‌اند از: 1) پارادایم تعادل؛ 2) پارادایم اسکوپوس. پارادایم نخست تعادل را در متن مبدأ جستجو می‌کند، درحالی‌که پارادایم دوم به‌دنبال آن در متن مقصد است. بدین منظور سه ترجمۀ برجستۀ داستان شازده کوچولو از محمد قاضی، احمد شاملو و ابوالحسن ...  بیشتر

تحلیل فرآیند معناسازی در ترجمه و نظام ارزشی گفتمان از منظر خرده معناهای اجتماعی- فرهنگی و ذاتی

حمید رضا شعیری؛ بابک اشتری

دوره 48، شماره 2 ، تیر 1394، ، صفحه 27-48

https://doi.org/10.22067/lts.v48i2.52645

چکیده
  ترجمه، فرآیندی فعال است که در هنگام انتقالِ ساختار و مفاهیم از متن مبدأ به مقصد، ما را با دو نظام معنایی و ارزشی مواجه می‌کند. نظام معنایی به معناهای بسیط و خرده معناها قابل تقسیم است. نظام ارزشی نیز می‌تواند از ارزش‌های ارجاعی تا ارزش‌های انتزاعی گسترده شود. در این پژوهش که بر خرده- معناها و رابطۀآن‌ها با نظام ارزشی در ترجمه تأکید ...  بیشتر

واژه و معنا در تقابل یا در تعامل با یکدیگر در ترجمه

الهام محمدی؛ فرزانه کریمیان

دوره 47، شماره 4 ، بهمن 1393، ، صفحه 107-129

https://doi.org/10.22067/lts.v47i4.43318

چکیده
  با توجه به اینکه امروزه همه حرفه ها به سمت علمی شدن پیش می روند پرواضح است که ترجمه نیز از این امر مستثنا نبوده و مترجمان بیش از پیش تلاش می کنند تا با تکیه بر نظریه ها دست به قلم ببرند و اثری را ترجمه کنند. غالب نظریه ها و اندیشه هایی که از دیرباز تاکنون در مورد ترجمه مطرح شده اند بر پایه نوعی دوگانگی و تقابل بین واژه و معنا استوار هستند. ...  بیشتر