رویا عباس زاده؛ عذرا قندهاریون؛ زهره تائبی
چکیده
در سال‌های اخیر، اقتباس به‌عنوان شاخه‌ای جدید در نقد ادبی مورد توجه منتقدین قرار‌گرفته است. در ایران نیز اقتباس‌های مختلفی از آثار ادبی ایرانی و خارجی در چند دهۀ اخیر انجام‌گرفته است. پلّه آخر (1392) به کارگردانی علی مصفا یکی از جدیدترین آثار اقتباسی و برگرفته از داستان معروف «مردگان» (1914) اثر جیمز جویس (1882-1941) است. در این مطالعه، ...
بیشتر
در سال‌های اخیر، اقتباس به‌عنوان شاخه‌ای جدید در نقد ادبی مورد توجه منتقدین قرار‌گرفته است. در ایران نیز اقتباس‌های مختلفی از آثار ادبی ایرانی و خارجی در چند دهۀ اخیر انجام‌گرفته است. پلّه آخر (1392) به کارگردانی علی مصفا یکی از جدیدترین آثار اقتباسی و برگرفته از داستان معروف «مردگان» (1914) اثر جیمز جویس (1882-1941) است. در این مطالعه، با استفاده از تئوری کانون دید ژرار ژِنِت، به‌دنبال بررسی تغییر روایت از متن نوشتاری به فیلم و پیامدهای آن خواهیم بود. تئوری کانون دید ژِنِت، با معرفی سه نوع کانون دید بیرونی، درونی و صفر و همچنین چهار نوع روایت با توجه به سطح و رابطۀ راوی با داستان، ابزار مناسبی برای مقایسۀ اثر ادبی و فیلم اقتباسی در قالبی روایت‌شناسانه است. بنابراین، مطالعۀ حاضر سعی دارد با بررسی این تغییرات در روایت «مردگان» و پلّه آخر و با تکیه بر تئوری کانون دید، دربارۀ علل و نتایج آن‌ها به بحث و نتیجه‌گیری بپردازد. یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد که تأثیر آگاهانه یا ناخودآگاه اقتباس‌کننده مذکر بر نوع روایت، باعث کم‌رنگ‌شدن نقش لیلی و هم‌ذات‌پنداری بیشتر مخاطبان با قهرمان منفعل این فیلم، یعنی خسرو شده است. علی‌رغم روایت پیچیدۀ داستان فیلم، قضاوت در مورد شخصیت‌های فیلم برای مخاطب توسط این تغییر در روایت آسان شده است.
